بررسی و تحلیل الگوی استقراری دورۀ اشکانی در دشتِ غربی دریاچه ارومیه، بر اساس سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)

امروزه باستان شناسان از تجزیه و تحلیل فضایی داده های محیطی و یافته های میدانی باستان شناسی برای روشن شدن الگوهای پراکندگی سکونتگاه های باستانی و ارتباط آن‌ها با محیط طبیعی استفاده می ک نند. تحلیل الگوی استقرار یکی از موضوعات باستان شناسی است که به‌جای تمرکز بر یک مکان خاص باستانی، منطقه را مورد کاوش قرار می دهد. تفسیر رفتار گذشته انسان در رابطه با وابستگی آن به اجزای محیط طبیعی و اکولوژیکی در مرکز این نوع تفکر قرار دارد. نتایج این تحلیل‌ها عواملی را که بر انتخاب محل زندگی اجداد تاثیر می‌گذارند؛ شناسایی می‌کند؛ مانند دسترسی آسان به زمین‌های کشاورزی، آب، منابع دریایی و بهره‌برداری از منابع معدنی قابل‌استخراج. امنیت این بافت جغرافیایی از دیگر عوامل مهم و شناخته‌شده در بستری است که می تواند استقرار گروه های انسانی در یک منطقه را شکل دهد. بر اساس این روش و با تجزیه‌وتحلیل نتایج بررسی میدانی در غرب دریاچه ارومیه، متغیرهای جغرافیایی موثر بر استقرارهای دورۀ اشکانی در این منطقه، موردبررسی قرار گرفت. در بررسی میدانی دشت غربی دریاچه ارومیه، 14 محوطه از دوره اشکانی شناسایی‌شده بود که با تجزیه و تحلیل نتایج این بررسی و داده های محیطی، الگوی استقرار منطقه بر اساس نقشه های gis ترسیم گردید. این نقشه ها بیانگر شرایط آب و هوایی ایده آل، کوه های پوشیده از رسوبات غنی برف و رودخانه های فراوانی است که این دشت را تغذیه می کند و قابلیت استقرار متوالی را دارد. این الگوها در دشت غربی دریاچۀ ارومیه با متغیرهایی چون ارتفاع از سطح دریا، مجاورت با رودخانه ها، نوع آب و هوا، حاصلخیزی خاک، کاربری اراضی، مجاورت با سکونتگاه های امروزی و استخراج و تجارت نمک، از ساحل غربی دریاچۀ ارومیه اندازه گیری شده اند که نتایج این مطالعات میدانی در مقاله پیش رو ارائه‌شده است.

research and analysis of the parthian settlement pattern in the west plain of urmia lake, based on geographic information system (gis)

nowadays, archaeologists use spatial analysis of environmental data and archaeological field findings to clarify the patterns relating to the scattering of ancient settlements and their relation to their natural environments. settlement pattern analysis is one of the topics in archeology that, rather than focusing on a specific ancient place, probes the region. the interpretation of past human behavior in relation to its dependence on components of the natural and ecological environment is at the center of this type of thought. the results of these  analyses will identify factors that influence the choice of the ancestors’ places of residence, such as: easy access to agricultural land, water, marine resources and exploitation of extractable mineral resources. the protection that the geographical location provides is another important and well-known factor in the context that it has a great influence on the shape of the deployment of human groups in an area. according to this method and by analyzing the results of the field survey in the west of urmia lake, the geographical variables affecting the settlements of the parthian period in this area were investigated. in the field survey of the western plain of urmia lake, 14 sites of the parthian period had been identified, which was drawn by analyzing the results of this survey and environmental data available, therefore, the pattern of settlement regions based on gis maps was drawn. these patterns lie in the western plain of the urmia lake and have variables such as: sea level height, proximity to rivers, climate type, soil fertility, land use, vicinity to today’s settlements, and salt extraction and trade. all the patterns from the west coast of urmia lake, have been measured; and the results of these field studies are presented in the upcoming article.