|
|
آجرهای منقوش عصر آهن ایران: گونهشناسی و کاربرد
|
|
|
|
|
نویسنده
|
دهقانی اسیه ,فاضلی نشلی حسن
|
منبع
|
مطالعات باستان شناسي - 1401 - دوره : 14 - شماره : 3 - صفحه:45 -67
|
چکیده
|
بررسی معماری و تزئینات وابسته بدان یکی از ابزارهای اساسی باستانشناسان در جهت شناخت جوامع و فرهنگهای باستانی است. معماری عصر آهن ایران اما علیرغم اهمیت آن به عنوان پیشدرآمد معماری دوران تاریخی (ماد و هخامنشی) کمتر از آنچه شایسته بوده، مورد توجه قرار گرفته است. از جمله عناصر معماری عصر آهن که آگاهی ما نسبت به آنها طی چند دهه اخیر به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است، آجرهای منقوشی است که از مناطق شمال غرب، لرستان و مرکز فلات ایران و محوطههای گوناگونی چون حسنلو، ربط، قلایچی، باباجان، سیلک، قلی درویش، شمشیرگاه و غلامتپه جعفرآباد به دست آمدهاند. در مقاله پیش رو برآنیم که ضمن توصیف آجرهای منقوش عصر آهن، به گونهشناسی آنها پرداخته و ضمن بررسی میزان تاثیرپذیری این آجرها از هنر مناطق و ملل همجوار، کاربری آنها یا به عبارت بهتر کاربری فضاهایی که آجرهای منقوش آذینگر آنها بودهاند را مشخص نماییم. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که این آجرها به سه دسته متمایز قابل تقسیمبندی هستند که با تقسیمات سهگانه سیاسی و جغرافیایی نیمه نخست هزاره اول ق.م همخوانی دارد. همچنین این آجرها ضمن تاثیرپذیری از هنر ملل همجوار، کاملاً بومی هستند و توسط هنرمندان محلی ساخته شدهاند و اغلب در بناهای مذهبی این دوران مورد استفاده قرار گرفتهاند. در مقاله پیش رو برآنیم که ضمن توصیف آجرهای منقوش عصر آهن، به گونهشناسی آنها پرداخته و ضمن بررسی میزان تاثیرپذیری این آجرها از هنر مناطق و ملل همجوار، کاربری آنها یا به عبارت بهتر کاربری فضاهایی که آجرهای منقوش آذینگر آنها بودهاند را مشخص نماییم. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که این آجرها به سه دسته متمایز قابل تقسیمبندی هستند که با تقسیمات سهگانه سیاسی و جغرافیایی نیمه نخست هزاره اول ق.م همخوانی دارد. همچنین این آجرها ضمن تاثیرپذیری از هنر ملل همجوار، کاملاً بومی هستند و توسط هنرمندان محلی ساخته شدهاند و اغلب در بناهای مذهبی این دوران مورد استفاده قرار گرفتهاند.
|
کلیدواژه
|
آجر منقوش، عصر آهن، ماناّ، بابا جان، فلات مرکزی
|
آدرس
|
دانشگاه هنر اصفهان, دانشکده مرمت, گروه باستان شناسی, ایران, دانشگاه تهران, دانشکده ادبیات و علوم انسانی, گروه باستان شناسی, ایران
|
پست الکترونیکی
|
hfazelin@ut.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
painted bricks of iranian iron age: typology and function
|
|
|
Authors
|
dehghani asieh ,fazeli nashli hassan
|
Abstract
|
the study of architecture and architectural decorations is one of the most basic archaeological tools for the recognition of ancient cultures and societies. however, despite its importance as the prologue of iranian architecture in the historical period (i.e., median and persian architecture), iranian iron age architecture has been studied less than it deserves. painted bricks and tiles— which are found across different regions of iran, e.g., the northwest, luristan, and the central plateau at ancient sites such as hasanlu, qalaichi, rabat, baba jan, qoli darvish, sialk, shamshirgah, and gholam tape—are among the most significant elements of iron age architecture, about which our knowledge has grown considerably over the last few decades. the present article deals with the descriptions of the aforementioned bricks and their typology. we try to show how much these bricks have been influenced by the art of neighboring nations. this article also aims to indicate the function of these painted bricks, and by extension, the function of the buildings on which these bricks are adorned. the research results suggest that these bricks can be divided into three distinct categories that are consistent with a triple political and geographical division of iran during the first half of the first millennium bce. the research also shows that despite the fact that these bricks have been influenced by the art of neighboring regions, they are indigenous and have been made by native artisans. it seems that the painted bricks of the iranian iron age are mostly used in religious buildings and temples of this time.
|
Keywords
|
painted bricks ,iron age ,mannea ,babajan ,central plateau
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|