نقوش انسانی گچ‌بری‌های نویافته بیشاپور

فعالیت‌های باستان‌شناسی دو دهه اخیر در بیشاپور منجر به آشکار شدن سازه‌های معماری، گچ‌بری‌ها، مهرها و دیگر آثار از این محوطه ارزشمند شده است. این شهر که از نخستین شهرها و پایتخت‌های ساسانی است خود دارای تاریخ شهرسازی مکتوب است. کاوش در این شهر از سال 1935 م، آغاز و هنوز هم فعالیت‌های باستان‌شناسانه در آن ادامه دارد. در حین فعالیت‌های باستان‌شناسی در بیشاپور چند قطعه معدود گچ‌بری با نقش انسانی پدیدار شد که همانند آن‌ها در دیگر محوطه‌های ساسانی تاکنون مشاهده و معرفی نشده‌اند، این قطعات بیشتر در فصل نهم کاوش‌های بیشاپور یافت شده و بیشتر متمرکز بر جنوب ایوان موزاییک و تالار چلیپا شکل شاه نشین است. ظاهراً تزئینات گچ‌بری یا به یک‌باره بر روی دیوارها کشیده می شده و سپس هنرمند با ابزاری شبیه لیسه نقوش مورد نظر خود را روی گچ‌ها ایجاد می کرده است و یا به‌صورت قالب گیری تهیه می شده و سپس درجای خود نصب می شده است. در این مقاله روش یافته اندوزی داده‌ها به دو شیوه میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است و کوشش شده است تا این یافته ها در بستر هنر گچ‌بری دوره ساسانی شهر تاریخی بیشاپور معرفی و تجزیه‌وتحلیل شود و نشان می‌دهد که هنر گچ‌بری ساسانی در ابتدای امر کاملاً وارث گذشته ایرانی است.

newly found stucco with human figures from bishapour

archaeological activities during the past two decades at bishapour have revealed architectural structures, plaster-molding, seals and other objects from this valuable site. this city, which is one of the first sasanian cities and capitals, has its own documented historic urban planning. excavations in the city began in 1935 and archeological activities are still continuing. during archeological excavations at bishapour, a few pieces of plaster-molding with human motifs were found. stucco of this type has not reported from other sasanian sites as yet. these pieces are mostly found in the ninth season of excavations at bishapour that was conducted on the south of the mosaic porch and the cross-shaped hall of the royal residence. it appears that the plaster-molding embellishments were drawn on the walls all at once, and then the artist created the desired designs on the plasters with a tool like the relief drawknife or it was prepared in the form of molding and then installed in its place. in this paper, the data collection method was based on two paths: fieldwork and library sources. the present paper analyzes and introduces these findings in the context of the sasanian plaster-molding art of the acient town of bishapour. the article demonstrates that the sasanian plaster-molding art was inherited from the iranian past.