بررسی و مطالعه باستان ‌شناختی زیستگاه های دوره اشکانی حوزه دره سفیدرود رودبار

توانمندی‌های زیست‌محیطی از جمله عبور رودخانه سفیدرود از بخش مرکزی رودبار در جنوب گیلان و قرار گرفتن آن بر روی مسیر ارتباطی فلات مرکزی با شمال ایران باعث شده تا از دیرباز این منطقه مورد توجه گروه‌ها و جوامع بشری باشد. از این رو موجب شده تا محوطه های بی‌شماری در سراسر منطقه به صورت تپه‌ها، گورستان‌ها و محوطه‌های باستانی پراکنده گردد. در خلال بررسی‌های انجام شده در سال‌های 1385 الی 1389 در منطقۀ مورد مطالعه، 19 محوطۀ دورۀ اشکانی با مواد فرهنگی شاخص متعلق به این دوره شناسایی گشت. این پژوهش به شیوه توصیفی و میدانی به بررسی وضعیت توپوگرافی، موقعیت جغرافیایی، راه‌های دسترسی و منابع آبی آثار پرداخته و نیز مواد فرهنگی و آسیب شناسی محوطه ها را مورد مطالعه قرار داده است. اغلب محوطه‌های بررسی‌شده شامل گورستان و تعدادی نیز استقرارگاه‌های کوچک است. محدودیت پتانسیل‌های زیست‌محیطی از مهم‌ترین عواملی است که مانع شکل‌گیری شهرها و مراکز جمعیتی بزرگ در منطقه شده و با توجه به وجود مراتع، جنگل‌ها و منابع آبی، به نظر می‌رسد زندگی مردم منطقه ضمن آشنایی با کشاورزی مبتنی بر دامداری بوده و شیوه رایج زندگی نیز از نوع نیمه کوچروی (به سبک عمودی) بوده است. تشابه سفال‌ها و گورها در طول یک دره از پایین ترین تا مرتفع ترین نقطه ارتفاعی از سطح دریا به خوبی گویای این موضوع است در این بررسی اغلب سفال‌های ادوار تاریخی و اشکانی به رنگ قرمز، نارنجی، قهوه ای تیره و عموماً صیقلی به دست آمد و بیشتر گورها هم حفره ای ساده، پشته سنگی، دخمه ا ی، چهارچینه سنگی و بعضاً کلان سنگی است و از این حیث قابل‌ مقایسه با سایر گورستان‌های هم‌دوره مانند طالش، رضوانشهر، دیلمان، املش، شاه پیر، چره در گیلان و گرمی در آذربایجان و بیستون در غرب کشور است. قطعات سفالی محوطه ها به دو نوع ساده و تزیینی تقسیم می شود و تعداد قطعات سفال‌های تزیینی بیشتر از گونۀ دیگر مشاهده شد.

Archaeological Study of Parthian Habitats in Sefidrud Rudbar Valley

With seven cities, four districts, and 2514 square kilometers, Rudbar city is the largest city in the south of Gilan province. Environmental capabilities such as crossing the Sefidrud River through the central part of Rudbar and being located in the connection route of the Central Plateau with northern Iran have long made this region the focus of groups and human communities. Hence, it has led to the scattering of countless sites throughout the region in the form of hills, cemeteries, and ancient sites. Between 2006 and 2010, among the 45 sites studied in the studied area, 19 sites from the Parthian period were identified with the cultural materials of this period. Descriptively and in the field, the present study has examined the topography, geographical location, access roads, and water resources of the works, as well as the cultural materials and pathology of the sites. Most of the surveyed areas include cemeteries and several small settlements. Limitation of environmental potentials is one of the most important factors that have prevented the formation of cities and large population centers in the region. Given the existence of pastures, forests, and water resources, it seems that the life of the people of this region at the same time as agriculture was based on animal husbandry. Additionally, the common way of life has been seminomadic (vertical style). Along a valley from the lowest to the highest point above sea level, the similarity of pottery and burials illustrates this well. In this study, most of the pottery of historical and Parthian periods was obtained in red, orange, dark brown, and generally polished, respectively. Most burials have simple pits, stone tumulus, catacombs, stone framed, and sometimes megaliths and jars. Comparable to other contemporaries, these burials are such as Vaskeh, Maian Rud, Maryan of Talesh and Rezvanshahr, and Coty deylaman Castles, Shahpir, Kaluraz, Juben and Chereh of Rudbar in Gilan, Germi in Azerbaijan and Biston in western Iran. The earthenware pieces of the sites are often polished and divided into two types, simple and decorative. The number of decorative pottery pieces was more than other species