تبیین ساختار، کارکرد و گاه نگاری کوره‌ی سفالگری مشکویه (مشکین تپه)

محوطه‌ی تاریخی مشکویه که امروزه مشکین تپه نامیده می‌شود، در بخش شمالی فلات مرکزی بین دو شهر تاریخی ری (در شمال) و ساوه (در جنوب) قرار دارد. با جستجو در منابع تاریخی، روشن شد که مشکین تپه‌ی امروزین همان مشکویه ی تاریخی بوده که استقرارگاهی در شاهراه خراسان به شمار می‌رفته است. دو تعبیر برای واژه‌ی مشکویه می‌توان در نظر گرفت: الف) مشکویه منطقه‌ای بوده که شکار آهو و استحصال مشک در آنجا انجام می‌گرفته است. ب) مشکوی را می‌توان کاخ یا حرم‌سرای پادشاه در نظر گرفت. پس از خوانش متون کهن، بررسی روشمند محوطه نشان داد که قطعات سفال و ابزارآلات سفالگری می‌تواند بقایای یک شهر صنعتی از عصر سلجوقی باشد. کاوش باستان‌شناسی سال 1387، نشان داد که این شهر کوچک در سده‌های 5 و 6 ه. ق. سفال‌های موردنیاز ری و بسیاری از روستاهای این منطقه‌ی فرهنگی سیاسی را تامین می‌نموده است. نگارنده در این نوشتار ساختار، کارکرد و گاه نگاری کوره‌ی سفالگری کشف‌شده را مورد تحلیل قرار داده است. این هدف از طریق تحلیل و تفسیر پژوهش‌های قوم باستان‌شناسی سفال، خوانش منابع کهن و به‌ویژه داده‌های باستان‌شناختی حاصل از بررسی و کاوش مشکویه تحقق یافته است.

Explaining Structure, Function and Chronology of Moshkouyeh Kiln

The archaeological site of Moshkouyeh that nowadays called Moshkin tape is located in northern part of the Iranian plateau, between the two historical cities of Rey in the north and Saveh in the south. The two terms can be considered for the word of the Moshkouye: A) Moshkouye was a region where the hunting of gazelle and extraction of musk was carried out there. B) Moshkooy can be considered a kings palace or harem. By Searching in historical resources, it became clear that nowadays Moshkin Tape is the same as historical Moshkouye that was settlement in Khurasan Road. After reading the historical texts, the systematic survey of the site showed that pottery shards and pottery equipment could be the remains of an industrial city from the Seljuq Era. Archaeological excavation in 2008 indicated this small city has produced the pottery required by inhabitants of Rey and many villages in the political and cultural region of Rey during the 5th and 6th centuries after Hijrat. This paper analyzes the structure, function and chronology of excavated kilns. This aim has been achieved through the analyses and interpretation of ceramic along with ethnographic studies, historical resources and especially archaeological data which has been yielded from Moshkin tape survey and excavation.