بررسی و اولویت‌سنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره ی قاجار منطقه سیستان ایران با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه anp

شناسایی و اولویت سنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره قاجار منطقه سیستان نیاز به بررسی عوامل محیطی تاثیرگذار (طبیعی و انسانی) با استفاده از روش ها، تکنیک ها و مدل های متناسب دارد، ازاین‌رو هدف مقاله حاضر، بررسی و اولویت سنجی معیارها و شاخص های موجود، برای تعیین مرکزیت سکونتگاه های مذکور (9 مورد) با استفاده از مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (anp) است. در این راستا، سوال پژوهش این‌گونه طرح می شود؛ که کدام سکونتگاه قلعه ای در دوره قاجار، نقش مرکزیت سیاسی، بیشتری در سیستان داشته است؟ روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و تاریخی_تطبیقی و مبتنی بر مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) و بررسی های میدانی است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای arcgis و super decisions استفاده شد. نتایج نشان می دهد؛ بیشترین امتیاز اولویت سنجی در کل سکونتگاه های قلعه ای مربوط به گزینه «سکوهه» با امتیاز (0.233) است، از معیارهای «عوامل محیط طبیعی» با رتبه اول در گزینه «شیب نسبی در برابر سیلاب» (0.388) و کسب رتبه دوم از گزینه «دسترسی به شبکه هیدروگرافی هیرمند» (0.217) درواقع در این گروه معیاری، بیشترین امتیاز را کسب نموده است، همچنین از معیارهای «عوامل محیط انسانی» با کسب امتیاز اول در گزینه «وسعت سکونتگاه قلعه ای» (0.473) در جایگاه برتر قرار گرفته است.

Investigating and Prioritizing the Centrality (political) of Qajar Period Castle Settlements in Sistan Region of Iran Using the ANP Model

Investigating and prioritizing the centrality (political) of the Qajar fortified settlements areas in Sistan region of Iran requires studying effective environmental factors (natural and human) using appropriate methods, techniques and models. Therefore, the purpose of this paper is to investigate and prioritize existing criteria and indicators to determine the centrality of these settlements (9 cases) using the Analytic Network Process (ANP) model. In this regard, the research question is: Which castle settlement in the Qajar period played a more central political role in Sistan? The methodology used in this research is descriptiveanalytical and comparativehistorical and based on documentary (library) studies and field surveys. ArcGIS and Super Decisions software were used for data analysis. The results show that the highest priority rating in all castle settlements belongs to the Sekuheh option with a score of (0.233). Of the criteria “natural environmental factors” the option “relative slope against flood” (0.388) ranked first and the option “access to the hydrographic network of Hirmand” (0.217) gained the second rank and highest scores in this criterion group. Besides, gaining the top score in the option “the extent of castle settlement” (0.473), the criterion “human environmental factors” ranked top.