شواهدی از فن مدیریت اداری طی هزاره چهارم پ.م. در دشت قزوین

بررسی روند گذار جوامع انسانی پیش‌ازتاریخ از جامعه ساده به طبقاتی و حکومتی از موضوعات مهم در باستان شناسی است. فن مدیریت اداری یکی از ویژگی‌های گونه نمای جوامع انسانی پیش‌ازتاریخ با ساختار پیچیده محسوب می‌شود که نشان‌دهندۀ نظارت گروهی از افراد جامعه بر امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. طی کاوش‌های باستان شناسی سال 1395 در محوطه آلو در روستای رادکان واقع در دشت قزوین که مربوط به دوره مس سنگی جدید است، یک زباله دانی بزرگ کشف شد که مواد فرهنگی گوناگونی در آنجا انباشت شده بودند. ازجمله یافته های مهم می توان به اثر مهرهای گلی و انواع اشیاء شمارشی اشاره کرد. اثر مهرهای گلی یکی از کارابزارهای اصلی فن مدیریت اداری هستند. اهمیت این یافته‌ها در این است که در محوطه های کاوش شده فلات مرکزی، تا پیش از پدیده آغاز ایلامی، این گونه مواد فرهنگی به‌ندرت به‌دست آمده‌اند. هدف از نوشتار پیش رو، معرفی و تفسیر شواهد مربوط به فن مدیریت در محوطه آلو و بررسی ریشه های تحولات اجتماعی و اقتصادی در فلات مرکزی است. روش مطالعه بدین سان بوده است که ابتدا پیشینه تحولات فرهنگی با تاکید بر فن مدیریت و پردازش اطلاعات در فلات مرکزی وارسی شده و سپس مواد فرهنگی مربوطه در محوطه آلو معرفی و تفسیر شده‌اند. درنتیجه، جوامع انسانیِ فلات مرکزی در نیمه هزاره چهارم پ.م. و پیش از پدیده آغاز ایلامی، به آن سطح از پیچیدگی های اجتماعی و سیاسی رسیده بوده اند که ساختاری طبقاتی و شاید خان‌سالاری - داشته باشند. این تحولات در کنار برهم کنش‌ها و تاثیر و تاثرات فرهنگی با مناطق هم‌جوار، ریشه در فلات مرکزی داشته‌اند.

Evidence of Administrative Technology during the Fourth Millennium BC in the Qazvin Plain, Iran

The study of transition process of prehistoric societies from egalitarian stage to the classified and state, is one of the important subjects of archaeology. The administrative technology is one of the symbolic features of prehistoric complex societies, indicating the presence of elite class for controlling the socioeconomic and political affairs. Large amounts of garbage with various deposited cultural materials were discovered during the archeological excavations in 2016 at the ancient site of Ālou in Radekan Village, Qazvin Plain. The site chronologically related to the Late Chalcolithic/ Late Plateau period. The administrative artifacts including clay seals and counting objects (tokens) were found in this project. These artifacts are the main devices of administrative technology. The main purposes of this paper are to introduce and interpret the administrative technology devices in Ālou site and the research on the origins of socioeconomic developments in the Central Plateau of Iran. It reevaluates, at first, the background of cultural developments in the Central Plateau with emphasis on administrative technology and information processes, and afterwards, studies the related cultural materials from excavations of Ālou. The results indicate that the societies of Central Plateau, in the midfourth millennium BC, had achieved the socioeconomic complexities by the classified — or chiefdom — structure, prior to the ProtoElamite horizon. These developments therewith cultural interactions and communications with adjacent regions, originated in the Central Plateau of Iran.