ساختار شناسی و مینرالوژی سفال سلادن به‌دست‌آمده از بندر تاریخی حریره در جزیره کیش؛ رد پایی بر تجارت دریایی از چین تا خلیج‌فارس

سفال از زمره مواد تاریخی و فرهنگی است که در بستر تاریخ گویای رشد تکنیکی و فناوری استفاده از مواد خام توسط صنعتگر سازنده آن بوده است. تنوع در هدف استفاده از این ماده و تکنیک ساخت آن سبب گشته تا سفال به‌عنوان یکی از مواد مهم در تحلیل ارتباط فرهنگی جوامع قرار گیرد. تولید سفال سلادن از اواخر قرن 3 (قرن 9 میلادی) در چین رواج گرفت و در همین سال‌ها ورود ان از طریق تجارت دریایی و زمینی به ایران اثبات‌شده است. تعداد 7 قطعه از سفال‌های به‌دست‌آمده از حفاری‌های بندر حریره در جزیره کیش مورد باهدف تعیین خصوصیات ساختاری و شیمیایی و منشا احتمالی این مواد (صادراتی یا محلی) موردمطالعه قرار گرفتند. در این راستا از متدهای ,xrf ,xrd, esemedx lm و sta جهت شناسایی ترکیب شیمیایی خصوصیات نوری و مینرالوژی و شناسایی شیمیایی ریزساختارها فازهای تشکیل‌دهنده و درجه حرارت پخت استفاده‌شده است. نتایج نشان‌دهنده این مهم است که سفال سلادن جزیره کیش بر اساس شواهد تکنیکی و مقادیر عنصری na2o و cao و درجه حرارت پخت حدود 1200 درجه سانتی‌گراد با سفال سلادن چین شباهت داشته است. همچنین وجود این نوع سفال و تشابهات تکنیکی بیانگر امکان وجود ارتباط گسترده تجاری و دریایی بین چین و حوزه خلیج‌فارس بوده است.

Material Characteristics and Mineralogy of Celadons from the Ancient Port of Harireh, Kish Island; Trace of Maritime Trade from China to Persian Gulf

Seven pieces of celadon from a recent excavation in the historical ruins of port of Harireh in Kish Island in Iran have been studied in order to characterize the wares. Investigations were carried out on the body as well as the glaze of celadons. Celadon samples were investigated petrologically and chemically by polarized light microscopy (LM), environmental scanning electron microscopy (ESEM), quantitative Xray diffraction with Rietveld refinement (QXRD), Xray fluorescence (XRF) and simultaneous thermosanalytic (STA) in order to understand their manufacturing process The amount of FeO as the main glaze constituent and K in the body is quantitatively calculated for possible modelling of technology as essential knowhow. Based on the Na2O and CaO constituents, celadons show high similarities to the wares made in ChinaKiln. The mineralogical composition of the pottery proves that the firing temperature of celadon was about 12001300ºC. Production technology of the celadon potteries has been evaluated by means of suitable raw materials which have not been fitted in south Iranian coastal Gulf.