تحلیل الگوی استقرار دوره مس سنگی دشت رودبار جنوب، حوزه فرهنگی هلیل رود

دشت رودبارجنوب و ارتفاعات پیرامون آن در جنوب شرق ایران از دیرباز به‌واسطه اقلیم مناسب دارای قابلیت‌های فراوان جهت استقرار جمعیت‌های انسانی بوده است. بررسی های باستان‌شناسی دشت رودبار جنوب به‌عنوان بخش مهمی از پژوهش های باستان شناسی صورت گرفته در حوزه فرهنگی هلیل‌رود در محدوده ای به وسعت بیش از 6000 کیلومترمربع انجام‌شده که از میان آثار شناسایی‌شده، 53 محوطه آن متعلق به دوره مس‌سنگی بوده است. رودخانه دائمی هلیل رود و دشت حاصلخیز رودبار جنوب، مهم‌ترین عوامل موثر در شکل گیری نوع الگوی استقراری محوطه های مس سنگی این حوزه بوده است. الگوی اصلی پراکنش محوطه ها در این دوره، الگویی خوشه ای در کنار هلیل‌رود و شاخه های فرعی آن در بستر دشت رودبار و مناطق پای کوهی و میانکوهی است. با توجه به شواهد موجود ازجمله موقعیت مکانی، وسعت، میزان و تراکم آثار سطحی می توان این محوطه ها را به استقرارهای دائم یا موقت نسبت داد. بامطالعه گونه های سفالی به‌دست‌آمده از این محوطه ها و مقایسه آن با سفال‌های تپه یحیی و تل ابلیس و محطوط آباد می توان توالی و تداوم استقرارها را در مراحل مختلف دوره مس‌سنگی مشاهده کرد. ارتباط دشت رودبار با مراکزی چون دره بردسیر (تل‌ابلیس)، دشت صوغان (تپه یحیی) و دشت جیرفت (محطوط آباد) موجب شکل گیری فرهنگ‌های مشترک و برهم کنش های فرهنگی متقابل در این دوره بوده است. این مقاله تلاش دارد ضمن معرفی استقرارهای دوره مس سنگی دشت رودبارجنوب، با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی آی اس) به بازسازی و تحلیل الگوی استقراری این دوره بپردازد.