نتایج مقدماتی بررسی باستان‌شناختی در حوزه آبخیز زاینده‌رود جنوبی، بخش لاران، استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری به علت قرارگیری در منطقه کوهستانی مرتفع، منابع آبی دائمی، دشت‌های کوچک میانکوهی، دره های عمیق و وجود جاده های ایل رو و عشایری از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی قرارگرفته است. یکی از این مناطق کوهستانی، بخش لاران است که درواقع یک دره میانکوهی نسبتاً طویلی با دره های فرعی کوچک‌تر است. این بخش شامل حوزه آبخیز جنوبی رودخانه زاینده‌رود و شاخابه‌های آن و بخش شرقی حوزه آبخیز رودخانه کارون است. این منطقه شاید جز معدود مناطقی از کشور باشد که تاکنون فعالیت های عمده باستان شناختی در آن به انجام نرسیده است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و قابلیت‌های زیست‌محیطی منطقه، انجام بررسی باستان شناختی باهدف درک جایگاه منطقه در مطالعات باستان شناختی زاگرس مرتفع، شناخت عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری، تداوم، بسط و گسست استقرارهای آن و ارزیابی تاریخ تحولات زندگی انسان در منطقه را ضروری می نمود. بر این اساس بخش لاران در جنوب حوزه آبخیز زاینده رود در غرب شهرستان شهرکرد، در سال 1389 به‌صورت سیستماتیک و پیمایشی فشرده بررسی شد. درمجموع 210 اثر و مکان باستانی از دوره نوسنگی جدید تا دورۀ معاصر شناسایی و ثبت گردید، بقایای کشف‌شده شامل محوطه ها، تپه ها،‌ غار ها و اشگفت ها، گورستان، پل‌ها، مساجد و امام‌زاده هاست. درمجموع 4 استقرار از دوره نوسنگی، 20 استقرار باستانی از دوره های مختلف مس و سنگ، 6 استقرار از دوره مفرغ، 32 محوطه از دوره آهن و هخامنشی، 60 محوطه از دوره اشکانی و ساسانی و 111 مکان باستانی از دوره اسلامی شناسایی گردید، بیشتر محوطه های استقراری این منطقه دارای ارتفاع کم و آثار آن‌ها دارای پراکندگی سطحی بسیار ضعیفی هستند. با توجه به مکان گزینی و ریخت شناسی این محوطه ها و همچنین مطالعات آثار و بقایای مردمان کوچ نشین امروزی، به نظر می رسد که بیشتر آن‌ها بطور فصلی استفاده می شده اند. این مقاله بر آن است تا به ارائه نتایج مقدماتی حاصل از این بررسی بپردازد.