تغییرات زمانی دبی موثرانتقال رسوبات معلّق در حوزه آبخیز کورکورسر

مقدار بار معلق حمل شده توسط رودخانه ها در میزان کیفیت آب شهرها و روستاهای واقع در پایین دست حوزه آبخیز نقش بسزایی دارد. از طرف دیگر دبی موثر به دبی اتلاق می گردد که بیشترین رسوب را در یک رودخانه و در دوره طولانی مدت نسبت به سایر دبی ها حمل نموده و شکل بستر رودخانه را نیز تحت کنترل دارد. بنابراین تعیین دبی موثر انتقال رسوب معلق و همچنین تحلیل تغییرات دبی موثر در مقیاس زمانی بسیار ضروری می باشد. هدف از این مطالعه، ارزیابی دبی موثر انتقال رسوب معلق در حوزه آبخیزکورکورسر با استفاده از آمار دبی جریان و رسوب روزانه برای دوره 31 ساله 1362 تا 1392 می باشد. برای این منظور، ابتدا منحنی سنجه رسوب به دو روش usbr و حدواسط دسته ها در مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و کل دوره آماری تهیه گردید. دبی جریان در هر پایه زمانی به چند طبقه با فواصل مساوی تقسیم و میزان متوسط دبی در هر یک از طبقات محاسبه شد. سپس با استفاده از ارقام دبی و نیز منحنی سنجه رسوب تشکیل شده، میزان رسوب معلق برای هر یک از مقادیر دبی متوسط تعیین شد. در نهایت هیستوگرام دبی و رسوب کل در هر یک از پایه های زمانی ترسیم و دبی موثر مشخص شد. نتایج نشان می دهدکه دبی موثر ماهانه از24/0 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه و دبی موثر فصلی از 37/4 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه متغیر بوده است. همچنین، دبی موثر کل دوره برابر با 36/24 مترمکعب بر ثانیه بوده است و دارای دوره بازگشت 100 سال می باشد. علاوه بر این، مقایسه دبی های موثر در پایه های زمانی مختلف نشان می هد که میزان دبی موثر می تواند در پایه های زمانی فصلی و ماهانه نیز تغییرپذیری بالایی داشته باشد. تعیین دبی موثر و تغییرات زمانی آن در حوزه های آبخیز کشور گام موثری در جهت کاهش انتقال رسوب از طریق مدیریت بهتر بازه رودخانه و نیز اراضی به ویژه در زمان های وقوع دبی موثر می باشد..

Temporal Changes of Effective Discharge for Suspended Sediments Transport in Korkorsar Watershed

Suspended sediment transport by rivers is important in water quality of cities and villages fed by certain drainage basins. On the other hand, the effective discharge refers to discharge that transports the most sediment over long time and controls the shape of river bed. Therefore, determination of effective discharge for suspended sediment transport and analysis the variation of effective discharge at temporal scale is very important. The aim of this study is evaluating the effective discharge for sediment transport using flow discharge and sediment discharge for a thirty one year period (19832013) in Korkorsar watershed, Mazandaran Province. For this purpose at first, sediment rating curve was provided based on monthly, seasonally and total period time scale by using USBR and clusters average limit methods. Flow discharge was clustered into several equal clusters and mean flow discharge was calculated for each cluster. Then, for each mean flow discharge, amount of suspended sediment was determined based on flow discharge and sediment rating curves. Finally, the histogram of flow discharge and total sediment was plotted and effective discharge was determined. Results indicate monthly effective discharge and seasonally effective discharge vary from 0.2425.42 m3 s1 and 4.3725, respectively. The effective discharge in whole studied period was equal to 24.36 with return period of 100year. In addition, the comparison of effective discharge in different time scale demonstrated that effective discharge amount could have high variability in monthly and seasonal time scale. Determining the effective discharge and its temporal variation in watersheds plays the effective role on decreasing sediment transport via. appropriate rive reach and land management specially at the time of occurrence of effective discharge.