مقایسه کارایی مدل فرسایش دامنه‌ای (Hem) در اراضی کشت دیم‌ و شخم خورده (مطالعه موردی ایستگاه تحقیقات کشاورزی خسبیجان اراک)

فرسایش خاک و تولید رسوب در سطح حوزه های آبخیز از جمله مشکلات موجود در زمینه بهره برداری از منابع طبیعی بوده و هم چنین از مهمترین معظلات زیست محیطی کنونی جهان به شمار می آید. بنابراین تخمین میزان فرسایش خاک و تولید رسوب دارای اهمیت فراوانی می باشد. این امر در مناطق نیمه خشک به دلیل تعداد کم رگبارها و در عین حال شدت بالای آن ها ضرورت بیش تری دارد. در این راستا ارزیابی فرسایش خاک با استفاده از مدل های موجود به عنوان یکی از ابزارهای مهم مدیریتی و تبیین شیوه های صحیح حفاظت منابع آب و خاک ضروری است. با این حال در بسیاری از موارد مدل های هیدرولوژی بدون واسنجی در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی مدل فرسایش دامنه ای (hem) در دو کاربری موجود در مناطق نیمه خشک شامل اراضی دیم و اراضی شخم خورده در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی خسبیجان طرح ریزی شده است. به منظور اجرای مدل کلیه اطلاعات ورودی مورد نیاز آن شامل عمق رواناب، درصد پوشش زمینی، بافت خاک، طول و تندی شیب برای 16 رگبار تعیین شد. در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب از 75 و 25 درصد داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل فرسایش دامنه ای بدون واسنجی قادر به برآورد رسوب خروجی از پلات ها نمی باشد. با این حال توانایی مدل مذکور در کاربری های دیم زار و اراضی شخم خورده با واسنجی عامل فرسایش پذیری با ضریب تبیین بهترتیب 61/0 و 78/0 و خطای تخمین به ترتیب 38 و 25 درصد قابل قبول و خوب ارزیابی شد. هم چنین نتایج به روشنی نشان دهنده دقت بیش تر مدل فرسایش دامنه ای در اراضی شخم خورده می باشد.

Comparing Efficiency of Hill Slope Erosion Model (HEM) in Dry and Abandoned Land (Case Study: Khosbijan Research Center, Arak

Soil erosion and sediment yield from watersheds confine sustainable use of land resources and is supposed as one of the most critical environmental issues. Prediction of storm wise soil erosion and sediment yield is very important, especially in arid and semiarid regions due to small number of events and high intensity of rainfall. Evaluation of soil erosion by existing models is needed as an important tool for managerial purposes in designation proper water and soil conservation technique. Sometimes inappropriate use of the model causes very high or low estimate. The present study aimed to assess the applicability of Hillslope Erosion Model (HEM) for prediction of storm related sediment yield in Khosbijan by using soil erosion standard plots in two common land use in semi arid region i.e. dry land and abandoned land. In order to run the model, runoff depth, land surface cover, soil texture, slope steepness and length were determined for 16 storm events. In calibration stage, 75% o f data were used and 25% used in validation stage. The results showed that the uncalibrated HEM didn rsquo;t simulate the observed sediment yields, properly in two selected land use. While it could successfully predict the soil erosion rate in plots on dry and abandoned land by calibrating soil erodibility parameter with determination coefficient of 0.61, 0.78 and estimate error of 38 and 25 percent, respectively. The results also, clearly showed that HEM better efficiency in abandoned landuse.