مقایسه خصوصیات دانه‌بندی و مورفوسکوپی نهشته‌های بادی جدید و قدیم ارگ دامغان به منظور شناسایی منابع ماسه

ویژگی هایی که در اغلب مطالعات مربوط به فرسایش بادی، ارگ ها و روندیابی حرکت تپه های ماسه ای و تثبیت آنها مورد مطالعه قرار می گیرد، خصوصیات مربوط به دانه بندی ذرات ماسه می باشد. هدف از این پژوهش مقایسه خصوصیات دانه بندی و مورفوسکوپی نهشته های بادی جدید و قدیم ارگ دامغان به منظور شناسایی منابع ماسه جدید در منطقه است. منطقه مورد مطالعه ارگ دامغان با مساحت 4375 هکتار می باشد. داده های مورد استفاده در این تحقیق، نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی، تصاویر ماهواره ای و عکس های هوایی و داده های باد منطقه مورد مطالعه بوده و به منظور تحلیل داده ها و تهیه نقشه های مربوطه از روش های آماری، سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار arcgis 9/3و windrose استفاده شده است. سپس با حضور در این مناطق نمونه برداری از رسوب های تپه های ماسه ای جدید و قدیم ارگ صورت گرفت وپارامتر های دانه بندی نظیر چولگی، کشیدگی، میانگین و جورشدگی رسوبات مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. بر اساس آزمون آماری t استیودنت با اطمینان 95 درصد متوسط قطر ذرات و قطر میانه ذرات با یکدیگر تفاوت معناداری نداشته و تنها متوسط چولگی و متوسط کشیدگی در تپه های ماسه ای جدید و قدیم با یکدیگر تفاوت معناداری داشته اند. بر این اساس میانگین متوسط قطر ذرات رسوبات جدید برابر 176 و رسوبات قدیمی برابر 4/160 میکرون می باشد. چولگی در تپه های ماسه ای قدیمی مثبت بوده و به سمت ذرات دانه ریز متمایل است اما در رسوبات جدید منفی بوده و به سمت ذرات دانه درشت می باشد. فاصله حمل متوسط ذرات در تپه های ماسه ای جدید نسبت به تپه های ماسه ای قدیمی کمتر است. تپه های قدیمی به علت وجود تاغ، ذرات کمتر از 64 میکرون و بیشتر از 500 میکرون را نسبت به تپه های جدید دارا می باشند. مورفوسکوپی تپه های ماسه ای جدید به صورت هاله ای بوده و کمی گردشدگی در آن روئیت شد که نشان از آورده شدن رسوبات توسط باد را می دهد در حالی که تپه های ماسه ای قدیمی رسوبات درخشان و زاویه دار بوده که نشان دهنده حمل رسوبات توسط آب است.

Comparison the characteristics of grain size and morphoscopy in new and old wind deposits for sand sources determination in Damghan Erg

Grain size is one of the most obvious characteristics in many studies of Aeolian erosion, Ergs, moving of sand dune, etc. Comparison of Grain size and morphoscopy between new and old sand dunes in an Erg, help us to identify the sources sand and control reactivity sand dunes. This study, as first step, by aerial photography and satellite imagery attempting to identify areas were sedimented. Then Sediment sles took place from the new and old sand dunes and Sediment grain size parameters were evaluated and compared. By the statistical analysis determined that, there were no significant differences in the mean of diameter and median in new and old sand dunes. But the mean of skewness and kurtosis was shown to have difference. The mean of diameter in new sand dune is 176 micro and old one is 160.4 micro . In the old sand dunes Skewness were positive and in new one is negative. The mean of moving distance in new sand dune is less than old one. Because old sand dunes have Haloxylon plants we observe Particles less than 64 microns and greater than 500 microns. Morphoscopy compared showed that the new sand dunes have a halo form with a little roundness that indicating sediment transport by wind and old one have bright form and angular that indicating sediment transport by water.