بررسی اثر انتخاب مقیاس‌های کارتوگرافیک بر تخمین نسبت تحویل رسوب در حوزه‌ی آبخیز جاماش

تعدّد ورودی های متفاوت حاصل از شیوه های تحلیل داده های رقومی در شیوه های نوین نقشه پردازی باعث تغییر در نتایج مدل های فرسایش و رسوب شده است. در همین رابطه انتخاب مقیاس کارتوگرافیک به عنوان ورودی اصلی داده های مکانی به مبحثی چالش برانگیز در مدل سازی های فرسایش و رسوب تبدیل شده است. لذا در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی و انتخاب دو مقیاس مکانی(1:25,000 و1:50,000) و ده پیکسل سایز (10، 15، 20، 25، 30، 50، 75، 80، 100 و 200) در مدل رقومی ارتفاع منتج از مقیاس کارتوگرافیک مذکور در حوزه ی آبخیز جاماش، اقدام به آزمون فرضیه ی یکسان نبودن خروجی نسبت تحویل رسوب شده است. در این راستا ابتدا با ورود داده های خام نقشه های توپوگرافی در الحاقیه ی آرک هیدرو در نرم افزار آرک مپ و پردازش آن ها اقدام به رتبه بندی آبراهه ها با روش استراهلر گردید. پس از آن و با محاسبه ی نسبت مساحت زهکش در هر کدام از درجات آبراهه ها، رابطه ی بین نسبت مساحت زهکش و نسبت تحویل رسوب تخمینی در هر کدام از پایه های مقیاسی، در یک مدل لگاریتمی به آزمون گذاشته شد. نتایج نشان دادند که تغییر اندازه ی مقیاس نقشه های کارتوگرافیک و پیکسل سایز های مدل رقومی ارتفاع، تاثیر معناداری در محاسبه ی نسبت تحویل رسوب آبخیز حوزه ی جاماش دارند. از آن جا که مبنای مشخّص و جامعی در انتخاب مقیاس نقشه ها در مطالعات فرسایش و رسوب و مشخصّاً برآورد نسبت تحویل رسوب وجود ندارد و از طرفی تعیین دقیق نسبت تحویل رسوب با کمک داده های مشاهداتی در حوزه های دارای آمار هم بدون چالش نیست، لزوم تمرکز تحقیقات آتی بر تعیین مقیاس مناسب مطالعات فرسایش و رسوب با تحلیل فرآیندهای فیزیکی انتقال و انباشت رسوب و تناظر آن با مقیاس کارتوگرافیکی در هر حوزه ی آبخیز ضروری به نظر می رسد.

An Investigation on Selecting Cartographic Scales on Sediment Delivery Ratio in Jamash Watershed

Multicipality inputs of different analysis of digital data in modern methods of map processing causes the changes in results of erosion and sediment models. In this context, selecting a cartographic scale as the major input of spatial data has become a challenge issue in erosion and sediment modeling. Therefore, in this study, using topographic maps and selecting to spatial scales (1:25000 and 1:50000) and nine pixel size (10, 15, 20, 25, 30, 50, 75, 80 and 100) in digital elevation model derived from two mentioned cartographic scales in Jamash watershed, we tested the hypothesis of non-uniform of output regarding to sediment delivery ratio. In this manner, first by entering raw data in ArcHydro extension and processing them, we ordered the stream by Strahler method. Then, by calculating the ratio of drainage area, we tested the relationship between drainage area and estimated sediment delivery ratio in each scale in a logarithmic model. The result show that changes in cartographic map scales and DEM pixel sizes, have significant effect on Jamash watershed sediment delivery ratio. Due to not having a definite and comprehensive basis in choosing the map scale in erosion and sediment studies, especially estimation of sediment delivery ratio, more over exact determination of sediment delivery ratio by means of observed data in watersheds with statistic, would not be challenge less Consequently it seems that future researches should focus on defining the appropriate scale of erosion and sediment studies by analyzing physical processes of sediment, transport and deposition and it rsquo s correspondence to cartographic scale in each watershed.