بررسی نقش عوامل ژئومورفیک در فرسایش کناری رودخانه‌ها (مطالعه موردی: رودخانه کشکان)

رودخانه های طبیعی به واسطه ویژگی های پویایی و دینامیک خود همواره از نظر ابعاد، شکل، راستا و الگو در حال تغییر هستند. هرگونه تغییری که بر سیستم روخانه تحمیل گردد، تعادل موجود را برهم زده و رودخانه را به سمت ایجاد موازنه جدید سوق خواهد داد. زمین های حاشیه رودخانه تحت تاثیر این دینامیک همواره در معرض خطراتی از جمله ناپایداری بستر قرار دارند. در این پژوهش،مورفولوژی قسمتی از رودخانه کشکان در استان لرستان در محدوده شهر پلدختر تا پل گاومیشان، به طول 25 کیلومتر با استفاده از روش توالی زمانی- استنتاج بررسی می گردد. عکس های هوایی سال 1334، عکس های هوایی 1376، تصاویر سنجنده liss 3 از ماهواره irs p6 سال 1385 و تصویر geo eye منطقه، را در محیط نرم افزار arc gis رقومی نموده، در مرحله بعد پارامترهای هندسی رودخانه شامل طول موج، طول دره، ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و شعاع دایره مماس بر قوس رودخانه اندازه گیری شد. در ادامه پارامترهای هندسی مذکور را مورد تحلیل آماری قرار داده و در چهار دوره زمانی، مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین جهت بررسی سیلاب رودخانه، به عنوان یکی از عوامل موثر در تغییر بستر رودخانه ها، پهنه بندی سیلاب رودخانه با استفاده از نرم افزار hec-ras انجام شد. نتایج مطالعه و مقایسه این پارامترها در چهار دوره زمانی نشان می داد که الگوی رودخانه کشکان در تمامی سال های مورد نظر در بازه های شماره 4،1 و 5 از نوع پیچان رودی و در بازه 2 و 3 از نوع پیچان رودی توسعه یافته می باشد. قوس هایی از رودخانه که در سال های مورد نظر بیشترین تغییر را نشان می دهند نیز در بازه 2 و 3 قرار دارند. در نهایت مشخص گردید که عامل زمین شناسی و سیلابی بودن رودخانه در بازه های شماره 2 و 3، مهمترین عوامل در تغییرات بستر رودخانه کشکان و بالطبع فرسایش کناری این رودخانه می باشد. عامل توپوگرافی مهمترین عاملی است که سبب گردیده رودخانه در بازه های شماره 2 و 3 که در دشت سیلابی قرار دارند بیشترین تغییرات مسیر را نشان دهد.

The Effective Geomorphological Processes in Rivers Bank Erosion (Case Study: kashkan River)

The dimensions, shapes and the patterns of natural rivers change according to their dynamic properties. These unavoidable changes cause the rivers imbalance and a new balance will be formed. The around lands will be affected by this dynamic and dangers such as instability of the bed. In this research we used chronological inference method to study Kashkan River morphology. Kashkan river is located in a region between Lorestan province and Gavmishan bridge in a reach of 25 kilometers. The aero photos of 1334, 1376, the sensing images of liss3 obtained from IRS P6 satellite in 1385 and the Geo Eye image of the land were digitized in Arc GIS software. In the second step geometrical parameters such as wave length, valley length, sinuosity, central angle and radius tangent on the river arch were calculated. Then these geometrical parameters were statistically analyzed and were compared in 4 stages. We Using HEC-RAS investigated flood zonation as an important factor in river bed changes. The results of this study and comparing these parameters during the 4 reaches showed that in the abovementioned year s kashkan river pattern was meandering in the reaches of 1, 4 and 5 and also it was developed meandering form in the reaches of 2 and 3. Those river rsquo s arcs which had the most changes in those years were located in the reaches of 2 and 3. At the end it was concluded that the geology factor and the river rsquo s flood in the reaches of 2 and 3 were the most important factors in forming the bed rsquo s changes and bank erosion. Topography factor was the most important factor in causing the most changes in the reaches of 2 and 3 which were located in floodplain.