تحلیل تغییرات محیط فرسایشی پلایای جازموریان متاثر از اقلیم دیرینه براساس آنالیز کانی ‌شناسی و کربن آلی نهشته‌ ها

یکی از روش های مطالعه اقلیم دیرینه بررسی رسوبات دریاچه ای برای شناسایی شرایط محیطی دوره های اقلیمی گذشته است. رسوبات دریاچه ای از حمل مواد رسوبی بالادست حوضه آبریزتوسط رودخانه ها تشکیل شده است و می تواند شرایط محیطی اطراف دریاچه‌ها را نشان دهد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات محیط فرسایشی پلایای جازموریان با استناد به مطالعات ژئوشیمیایی نهشته های زیر سطحی برای شناخت محیط های ژئومورفیک و رسوبگذاری متاثر از اقلیم دیرینه چاله جازموریان انجام شده است. پلایای جازموریان واقع در حوضه آبریز جازموریان در جنوب شرق کشور در دو استان سیستان و بلوچستان و کرمان قرار دارد. روش این پژوهش، میدانی، آزمایشگاهی و تحلیلی است. داده های پژوهش عبارتند از داده های آماری، میدانی و آنالیزهای آزمایشگاهی است. ابتدا با توجه به مشاهدات میدانی و عبوراز عرض پلایای جازموریان 4 محیط رسوبی و فرسایشی شامل پهنه رسی، پهنه کویری(شوره زار)، پهنه پف کرده و نمکی، پهنه خشک مرکزی(دریاچه فصلی) شناسایی شده است، سپس 2 مغزه رسوبی با عمق حدود 2 متر از حاشیه پلایا برداشت گردیده است. این نمونه ها مورد آنالیز کانی شناسی، آنالیز( tc toc tic ts) قرار گرفته اند. نتایج آزمایشگاهی کانی شناسی مغزه شماره 1 در 13 سطح و مغزه شماره 2 در 6 سطح نشان از وجود مقادیر مختلف کانی های آنورتیت، کلسیت، کوارتز، ژیپس، رس و هالیت در پلایای جازموران است. هم چنین مقادیر متفاوت کربن آلی و سولفور بیانگر نوسانات متفاوت آب و هوایی این محیط ژئومورفیک در دوره های گذشته اقلیمی است. نتایج بررسی ها نشان می دهد این نوسانات اقلیمی دوره‌های مرطوب و خشکی را در حوضه ایجاد کرده بود و در نهایت با افزایش خشکی محیط مواجه شده که منجر به ایجاد دریاچه شور و کم عمق در ابتدا و نهایتا خشک شدن کامل دریاچه و ایجاد پلایا در شرایط فعلی شده است. 

analysis of changes in erosion environment of jazmurian playa affected by paleoclimate based on mineralogy and organic carbon analysis of deposits

introduction  considering that weather plays an important role in the performance and distribution of lakes, it is difficult to evaluate how climate affects them. more than half of the world’s lakes have dried up over the past years. a playa is an intracontinental dry basin with a negative water level. the sediments forming playas are also controlled by the sedimentary processes governing them. lake sediments are valuable maps of the physical and chemical history of the lake and its facies patterns (enzel et al,2003,62). evaporite sediments are valuable sediments for reconstructing climatic, geographical and paleo oceanographic conditions because they are sensitive indicators of weather conditions and water chemistry. in general, evaporite minerals are formed when the amount of evaporation is equal to or more than the amount of water entering the sedimentation basin. with increasing salinity, as a result of increasing temperature, carbonates, sulfates (gypsum) and rock salt (halite) are formed respectively. but detrital minerals enter the basin, feldspars are the most abundant type of these minerals in the earth’s crust, followed by quartz. these types of minerals, like quartz, are the main components of many igneous, sedimentary, and metamorphic rocks. in this research, the mineralogical status of paleo sedimentary environments in the subsurface deposits of jazmurian playa sediments has been investigated to investigate the past deposition conditions.research methodology    this research was carried out in jazmurian play area located in the southeast of the country in the two provinces of sistan and baluchistan and kerman. the method of this research is field, laboratory and analytical method. research data includes library data, statistical data, visual data, field data, and laboratory analysis. the stages of field studies include initial visit and sampling. laboratory analyzes have been performed on sediment samples. first, with mineralogical analysis, the type of minerals and their origin are determined according to their deposition conditions in order to analyze the past climate and their deposition environment. mineralogical analysis has been carried out in the laboratory of the geological and mineral exploration organization of the country. also, analysis (tic toc ts tc) has been used to determine the amount of total organic carbon, inorganic organic carbon, organic carbon and total sulfur in sedimentary deposits. these analyzes were carried out at the csic research institute under the supervision of the university of zaragoza, spain.