ارزیابی کمّی پتانسیل فرسایش‌پذیری خاک با استفاده از مدل slemsa (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کرخه استان لرستان، ایران)

فرسایش خاک یکی از مهم‏ترین چالش‌ها و مخاطرات محیطی در جهان بوده و از موانع اصلی دستیابی به توسعه پایدار محسوب می‌شود. به طوریکه، شناسایی و ارزیابی عوامل موثر فرسایش خاک و پهنه‌بندی مناطق در معرض خطر، می‌توانند به اقدامات مناسب حفاظتی با هدف دستیابی به توسعه پایدار کمک فراوانی نمایند. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی کمی فرسایش خاک در حوزه آبخیز کرخه در استان لرستان در غرب ایران، با استفاده از مدل جهانی slemsa است. برای این منظور، ابتدا مقادیر پارامترهای اصلی مدل همچون شیب، طول جریان و انرژی جنبشی باران با استفاده از داده‏های سنجش از دوری سامانه گوگل ارث انجین (gee)، عامل فرسایش‏پذیری خاک با استفاده از اطلاعات پایگاه داده هماهنگ خاک جهان (hwsd) و فاکتور پوشش گیاهی به کمک داده‏های کاربری اراضی esa cci بدست آمد. سپس با تلفیق لایه‏های رقومی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقشه فرسایش‏پذیری حوزه آبخیز کرخه تهیه شد. تحلیل فضایی نقشه فرسایش‌پذیری خاک نشان داد که حوزه آبخیز کرخه دامنه فرسایش‏پذیری در حدود 10.61 تا 65.76  تن در هکتار در سال را دارد. به نحویکه  11.7 درصد از مساحت حوزه آبخیز کرخه که عمدتاً در بخش‌های شرق و شمال شرقی منطقه مورد مطالعه قرار دارند، در کلاس خطر فرسایش‏پذیری زیاد بوده که میزان فرسایشی در حدود 14.73 تا 65.76 تن در هکتار در سال را به خود اختصاص داده است. ارزیابی شدت فرسایش خاک و پهنه‌بندی مناطق در معرض خطر به مسئولین و کارشناسان ادارات اجرایی در انجام اقدامات حفاظتی کنترلی و کاهش هدررفت بیشتر خاک کمک فراوانی خواهد نمود.

quantitative evaluation of soil erodibility potential using slemsa model (case study: karkheh watershed, lorestan province, iran)

introduction soil erosion is the most common type of land degradation occurring in arid and semi arid areas, as well as in flooded areas, due to natural and human processes. erosive factors lead to the loss of land fertility, transforming damaged areas into abandoned lands and disrupting the balance of natural ecosystems. soil erosion, as an important environmental issue, poses a threat to the sustainability of natural resources and soil productivity, turning it into a major problem in many parts of the world. to address this challenge, evaluating soil erodibility and preparing a risk zoning map is one of the most important preventive measures. one of the methods for estimating soil erosion is the slemsa model, which utilizes basic environmental information to assess the amount of soil loss. consequently, the present research aims to determine soil loss values and create zoning maps for high erosion areas using the slemsa model and remote sensing data. the results obtained from this study can assist organizational managers and executive departments in formulating effective plans to control soil erosion and contribute to the achievement of the country’s sustainable development goals.