بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی و بارش بر میزان فرسایش خاک در حوضه اوارد نکارود

با توجه به اهمیت نقش خاک در تامین نیازهای انسان، آگاهی از عوامل و روند فرسایش خاک به منظور مدیریت و جلوگیری از تخریب آن ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تلفیقی تاثیر کاربری اراضی و بارش در فرسایش خاک حوضه اوارد نکارود در دو دوره 20ساله (2000-2020 و 2000-1980) انجام شد. برای این منظور از معادله اصلاح‌شده جهانی فرسایش خاک (rusle) استفاده شده است. ارزیابی دقت این مدل با استفاده از شاخص های آماری و مدل blm که تمامی عوامل آن طی مشاهدات میدانی به دست آمد، انجام شد. داده های عوامل فرسایندگی باران(r)، مدیریت پوشش گیاهی (c ) و توپوگرافی (ls ) از تصاویر ماهواره‌ای در گوگل ارث ‌انجین به‌دست‌آمده اند. میانگین عامل r در دوره اول و دوم به ترتیب 2.02 و 1.783 mj mm ha-1 ha-1 y-1    و میانگین عامل c به ترتیب 0.353 و 0.429 به دست آمد که نشان دهنده تغییرات بارش و پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه است. نقشه طبقه بندی اراضی منطقه در دوره اول (2000-1980) با استفاده از سنجنده tm و الگوریتم درخت طبقه بندی و رگرسیون تهیه شد. اعتبارسنجی با استفاده از نمونه‌های تعلیمی، ماتریس خطا و محاسبه شاخص‌های آماری انجام گرفت که صحت کلی 0.94 و ضریب کاپا 0.91 را نشان داد. برای دوره دوم (2020-2000) از محصول جهانی پوشش زمین cgls-lc100 با دقت 80 درصد استفاده شد. تغییرات کاربری اراضی نیز در دو دوره با یکدیگر مقایسه شد که بر اساس آن مساحت جنگل ها و مراتع در این حوضه به ترتیب 17 و 27 درصد کاهش داشته و به مساحت جنگل های تخریبی، زمین‌های زراعی و مناطق مسکونی اضافه شده است. طبق نتایج به دست آمده میانگین سالانه فرسایش خاک در دوره اول 1.64 تن در هکتار در سال و حداکثر تا 59.62 تن در هکتار در سال و در دوره دوم 1.75 تن در هکتار در سال و حداکثر تا 63.38 تن در هکتار در سال متغیر است که بیانگر سیر افزایشی فرسایش خاک در حوضه اوارد است. این سیر افزایش فرسایش خاک بیشتر ناشی از کاهش پوشش گیاهی در منطقه است، بنابراین لازم است با قوانینی سختگیرانه و با مدیریتی اصولی مانع از تغییر کاربری‌ها و کاهش پوشش طبیعی سطح زمین در منطقه شد. 

the role of land use changes and rainfall on soil erosion rate in evard watershed, nekarood

introduction soil erosion is very obvious and noticeable in iran, where a large part of it is a desert and the soil does not have a suitable cover. in order to reduce soil erosion and control it, it is necessary to identify factors affecting soil erosion. land exploitation methods, forest and pasture exploitation, creation of residential and urban areas, geological conditions, precipitation, weather factors, etc. are some of the factors that affect the intensity of erosion in the region. therefore, knowing the quantitative values of soil erosion is effective in accurately estimating the adverse, hidden, and intangible effects of erosion methodologyin this research, the revised universal soil loss equation (rusle) model has been used. the amount of soil erosion in the basin was calculated in two 20-year periods (1980-2000 and 2000-2020). this soil erosion model is calculated through six factors. a=r×k×l×s×c×p                                                      (r) the rainfall erosivity factor, (k) soil erodibility factor, (ls) are slope length and slope degree factors respectively, (c) vegetation management factor, and (p) soil protection factor. the data in this research for the implementation of this model including the rainfall erosivity factor (r), topography including slope length and slope degree (ls), and vegetation management (c) were prepared from the google earth engine system. the soil erodibility factor (k) was obtained from the natural resources report. the blm model was also used to estimate the evaluation of the rusle model.  the google earth engine system was used to prepare the land use maps of each of the 20-year periods. the land use map of the first period was prepared using the supervised classification method and calling landsat 5 images, and the land use map of the second period was done using the cgls-lc100 product, which is produced and updated at the copernicus global earth center and using sentinel satellite images.