برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی با استفاده از دستگاه تونل بادی در کانون‌های گردوغبار استان خوزستان (مطالعه موردی : ماهشهر، امیدیه، هندیجان)

 گردوغبار یکی از مخاطرات طبیعی است که عمدتا در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان رخ می‌دهد و به همین دلیل یکی از چالش‌های اصلی کشور ایران به‌خصوص در جنوب غرب کشور (به‌ویژه استان خوزستان) به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش برآورد سرعت آستانه‌ فرسایش و میزان فرسایش پذیری خاک در کانون‌های ماهشهر، امیدیه و هندیجان با استفاده از دستگاه تونل بادی است. به‌این منظور در کانون‌های مطالعاتی ذکر شده، 32 نقطه و سپس با میانگین گرفتن از هر واحد اراضی در نهایت ده نقطه انتخاب شد و به‌عنوان نمونه خاک سطحی برداشت و سپس به آزمایشگاه تونل باد منتقل شد. سپس سرعت آستانه فرسایش و همچنین میزان فرسایش‌پذیری خاک در سرعت های 15، 20، 25 و30 متربرثانیه در طول مدت دو دقیقه اندازه‌گیری شد. نتایج برآورد آستانه‌ فرسایش بادی در منطقه‌ مورد مطالعه نشان داد سرعت آستانه فرسایش بادی در محدوده 6 -17 متربرثانیه و مجموع میزان بادبردگی  0.36 تا  21.86 کیلوگرم بر متر مربع بر دقیقه متغیر است. کمترین سرعت آستانه در دشت‌های رسوبی جراحی-ماهشهر واقع در شمال غرب کانون قرار دارد و بیشترین میزان بادبردگی و فرسایش نیز در آبرفت‌ها و مخروط افکنه‌های بادبزنی شکل تاقدیس هندیجان واقع در جنوب شرق کانون می‌باشد. بیشترین سرعت آستانه فرسایش بادی و کمترین میزان بادبردگی در دشت رسوبی جراحی-امیدیه در قسمت‌های شمالی کانون خوزستان قرار داشت که نشان دهنده‎‌ مقاومت بالاتر و حساسیت کمتر آن نسبت به بقیه قسمت‌های کانون می‌باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمایشات دانه‌بندی مطابق نظریه چیپل میزان فرسایش‌پذیری تمامی نمونه‌های جمع‌آوری شده از کانون‌های‌ ریزگرد ماهشهر، امیدیه و هندیجان زیاد است و همه نمونه‌ها حساس به فرسایش بادی هستند.

estimation of wind erosion threshold velocity using wind tunnel device in dust sources in khuzestan, iran (case study: mahshahr, omidiyeh, hendijan)

introduction wind erosion is one of the destructive phenomena that cause environmental changes, changes in the quality of the weather threatens public health, and other economic and social issues in regions with dry and semi-dry climates. using wind tunnels, the effect of wind velocity and soil properties, as well as the particle transport process, can be investigated under controlled conditions. ries and fister estimated the amount of wind erosion in the ebro basin using a portable wind tunnel in 2009. to evaluate the rate of soil loss, three sample locations were assessed, and the results showed that the areas with unchanged ground surface had the lowest amount of wind erosion. the phenomenon of dust storms in khuzestan province has had an increasing trend in terms of frequency and continuity in recent years. considering the issue’s importance, the present study was conducted to determine the threshold erosion velocity and erodibility of soils taken from the dust storm centers of mahshahr, omidiyeh, and hendijan, using a wind erosion measurement device. methodologythe dust centers of mahshahr-omidiyeh-hendijan are located between 30°12’28 to 30°50’57 north latitude and 48°47’45 to 49°41’41 east longitude and have expanded between mahshahr and omidiyeh and hendijan. using the land unit map, maps from the geological survey organization, and field studies, 32 points were identified in the mahshahr, omidiyeh, and hendijan centers, representing various land units differentiated in the soil map. finally, ten average points were selected. samples taken from the soil surface inside the wind tunnel were tested. first wind thereshold velocity, then the wind erosion rate was measured at speeds of 15, 20, 25, and 30 (m/s) for two minutes, and finally, the wind erosion rate of the sample points was obtained. the median diameter and mean diameter of the particles were determined using gradistat software to determine the erodibility of the sample particles according to the chepil theory (table 2).