شبیه‌سازی مورفولوژیکی وقوع سیلاب در رودخانه نوران‌چای با استفاده از مدل هیدرولیکی hec-ras

وقوع سیل، پدیده ای طبیعی است و خطر وقوع آن در اطراف رودخانه‌ها به‌خصوص مناطق شهری و روستایی یک مسئله جهانی است؛ به‌عبارتی، تغییرات آب‌و‌هوایی و دخالت های انسانی در بستر رودخانه، خطر سیلاب‌های شهری و روستایی را افزایش می دهد، به زیرساخت‌ها خسارت وارد می کند و به صدمات جانی و مالی فراوان منجر می شود. هدف از این پژوهش، شبیه‌سازی مورفولوژیکی وقوع سیلاب در رودخانه نوران‌چای (استان اردبیل) است؛ بدین منظور برای شبیه‌سازی خطر سیلاب، از مدل هیدرولیکی hec-ras استفاده شد و پردازش داده‌های ژئومتری، از طریق الحاقی hec-georas صورت گرفت. سپس با استفاده از نرم‌افزار smada، دوره بازگشت‌های مختلف سیلاب استخراج شد. داده‌های اصلی موردنیاز برای این پژوهش شامل نقشه‌های توپوگرافی 1:2000 رودخانه نوران‌چای، داده‌های هیدرومتری و داده‌های دبی رودخانه نوران‌چای است. بر اساس تجزیه و تحلیل‌ نتایج حاصل از پهنه‌بندی سیلاب با دوره بازگشت‌های 2، 50 و 200 سال مشخص شد که در پهنه‌بندی سیلاب با دوره بازگشت دو سال، حدود 122 هکتار از اراضی اطراف رودخانه به زیر آب خواهد رفت، اما خسارت جانی و مالی آن‌ چنانی نخواهد داشت. در پهنه‌بندی سیلاب با دوره بازگشت پنجاه سال، مساحت 266 هکتار و عرض پهنه سیل‌گیر به حدود 307 متر خواهد رسید که می‌تواند خسارات‌های مالی و جانی در برداشته باشد. در نهایت، پهنه‌بندی سیلاب با دوره بازگشت دویست سال، به مساحت 329 هکتار و عرض پهنه 500 متر خواهد رسید که برای مناطق شهری و روستایی اطراف رودخانه نوران‌چای خسارت‌های بسیار زیادی را ایجاد خواهد کرد. بنابراین، براساس پهنه‌بندی سیلاب با دوره بازگشت پنجاه و دویست ساله این نتایج حاصل شد که وقوع سیلاب برای جوامع بشری بسیار مخاطره‌آمیز خواهد بود. درنهایت، در راستای کاهش خسارت های جانی و مالی پیشنهاد می شود براساس پهنه‌بندی سیلاب رودخانه نوران‌چای اقداماتی از قبیل تجاوز نکردن به حریم رودخانه، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی به کاربری مسکونی و زهکشی مناسب آب رودخانه براساس پهنه سیلابی صورت گیرد.