شناسایی و تحلیل الگوهای جوی مولد گردوغبارهای غرب ایران(مطالعه موردی: استان کرمانشاه)

یکی از مشکلات زیست‌محیطی کشور ما، وقوع رخداد طوفان ‌های گردوغبار به‌ویژه در استان‌ های غربی و جنوب ‌غربی کشور است؛ از این رو، در این پژوهش به بررسی و تحلیل سینوپتیکی چگونگی شکل‌ گیری پدیده گردوغبار، شناخت مناطق منشا و مسیر ورود آنها به نیمه غربی ایران (مطالعه موردی: استان کرمانشاه) پرداخته شده‌ است. پس از استخراج روزهای گردوغباری، داده‌های تراز دریا، 700، 850 و 500 هکتوپاسکال به همراه تاوایی متناظر با روزهای گردوغبار با استفاده از امکانات برنامه‌نویسی در محیط گردس استخراج شد. سپس به کمک تحلیل خوشه‌ای، روزهای نماینده و الگوهای گردوغباری غرب ایران در محیط متلب شناسایی شد. نتایج نشان داد که رخداد گردوغبارهای استان کرمانشاه تحت ‌تاثیر پنج الگوی جوی مختلف است که بیشترین فراوانی به الگوی اول و دوم بازمی گردد که کم‌فشار موسمی هند کنترل ‌کننده اصلی آن است؛ با این حال، شدیدترین رخدادهای گردوغباری کرمانشاه زمانی ایجاد می شود که گردش موسمی هند در جنوب و جنوب ‌شرق آسیا، جریان مداری غرب سو و مداومی در تراز زیرین جو ایجاد کند که محل اصلی همگرایی و نزول آن، چاهه گرمایی جنوب غرب آسیا تا شرق مدیترانه است؛ به ‌طوری که هسته پر ارتفاع آزور در تراز 500 هکتوپاسکال، با ایجاد همگرایی فوقانی و نزول قائم هوا به تشدید و تقویت کم‌فشار سطحی منجر می شود. علاوه بر این، کم‌فشار حرارتی سودان و دریای سرخ با تغییر حالت از ترمودینامیکی به دینامیکی به همراه سامانه‌ های پرفشار اروپا، حداکثر میزان شیو فشاری را در نواحی خشک و بیابانی عربستان، عراق و شمال آفریقا ایجاد می کند؛ به‌گونه‌ای که کشیده شدن ناپایداری تا تراز 700 هکتوپاسکال و استقرار ناوه مدیترانه ای، به تداوم و ماندگاری بیشتر روزهای گردوغباری منجر می‌ شود. این شرایط همراه با شرایط دیگر نظیر خشکی شدید هوا، به برخاستن گردوغبار از نواحی بیابانی عربستان، عراق، سوریه و شمال آفریقا و انتقال آن به نواحی غربی ایران منجر می‌ شود.