ارزیابی دقّت روش‌های زمین‌آمار و شبکه عصبی مصنوعی در برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی (مطالعه موردی: منطقه‌ی جزینک، دشت سیستان)

آگاهی از تغییرات مکانی سرعت آستانه فرسایش بادی با بهره گیری از روش های دقیق و کم هزینه اهمیّت زیادی در فعالیت های بیابان زدایی دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی دقّت روش های زمین آمار (کریجینگ و کوکریجینگ) و روش پرسپترون چندلایه در برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی و شناخت متغیرهای دارای اهمیّت بیشتر در بخش جزینک دشت سیستان انجام شد. برای این منظور، علاوه بر اندازه گیری سرعت آستانه فرسایش بادی با روش تونل باد در 60 نقطه از خاک سطحی، نمونه برداری از آن نیز در همین نقاط انجام شد. بعد از اندازه گیری خصوصیات خاک در آزمایشگاه و بررسی نرمال بودن داده ها، سرعت آستانه با روش های کریجینگ و کوکریجینک برآورد شد. سپس اعتبارسنجی نتایج حاصل از این روش ها نیز با استفاده از روش ارزیابی متقاطع انجام شد. برای اجرای مدل پرسپترون چندلایه، بعد از استانداردسازی داده ها و تعیین معماری مدل به روش آزمون و خطا، مدل اجرا شد. سپس نتایج حاصل با استفاده از آماره های جذر میانگین مربعات خطا و ضریب تعیین، ارزیابی شد. نتایج نشان داد که از بین روش های زمین آمار، روش درون یابی کوکریجینگ با متغیر کمکی سیلت در مقایسه با روش کریجینگ در برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی، دقّت بیشتری دارد (60 /0 r2 =و 0.45rmse=). علاوه بر این، سرعت آستانه فرسایش بادی در قسمت های شمالی بیش از بخش های جنوبی و غربی منطقه ی مورد مطالعه است و متغیرهای مرتبط با بافت خاک (درصد رس، سیلت و ماسه)، اسیدیته، شوری، درصد ماده آلی، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و درصد سنگریزه ی خاک سطحی، سهم عمده ای در تعیین سرعت آستانه فرسایش بادی در منطقه دارد. ارزیابی کلی دقّت مدل های مورد استفاده نیز نشان داد که دقیق ترین برآورد از سرعت آستانه فرسایش بادی، توسط مدل پرسپترون چند لایه با سه لایه مخفی و سه نرون در هر لایه انجام شده است (98 /0 r2 =و 0.07rmse=).