مدل ایرانی ارزیابی پدیده‌ی بیابان‌زایی برای توسعه‌ی پایدار منطقه‌ای

در حال حاضر بیابان‌زایی مشکلی گریبان‌گیر برای بسیاری از کشور‌ها به ویژه کشور‌های در حال توسعه است. شناخت مناطقی که در معرض پدیده ی بیابان‌زایی قرار دارند و آگاهی از فرایند‌ها و روش‌های مدیریتی مناسب، برای مبارزه با این پدیده و جلوگیری از گسترش آن اهمیت فراوانی دارد. لذا در این پژوهش برای تهیه ی اطلس بیابان‌زایی ایران، از مدل ایرانی ارزیابی وضع موجود بیابانزایی (imdpa) استفاده شد. در این مدل با استفاده از تجارب جهانی و مدل‌های بین‌المللی همچنین مدل‌های رایج در کشور، معیارهای اقلیم، زمین‌شناسی، خاک، پوشش گیاهی، آب، فرسایش، اقتصادی اجتماعی و تکنولوژی و شاخص‌ها و زیرشاخص‌های تاثیر‌گذار در بیابان‌زایی شناسایی شد. سپس با در نظر گرفتن این معیارها و شاخص‌ها و با کمی کردن آنها در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه‌مرطوب، نقشه ی شدت بیابانزایی تهیه شد؛ به گونه ای ‌که نتایج حاصل از برآورد این مدل در مقیاس کشور نشان داد که در شرایط موجود 73/ 88 درصد از مساحت کشور معادل 6/ 143365238 هکتار، تحت تاثیر پدیده ی بیابان‌زایی قرار دارد. از مساحت کل کشور، سطحی بالغ بر 49425703.3 هکتار معادل 30.59 درصد کل کشور در کلاس بیابان‌زایی کم، مساحتی بالغ بر 6/ 93567913 هکتار معادل 57.91 درصد در کلاس ii یا متوسط و سطحی حدود 371621.8 هکتار معادل 0.23 در صد در کلاس iii یا شدید قرار می‌گیرد. همچنین کلاس iv بیابان‌زایی یا وضعیت بسیار شدید بیابان‌زایی با توجه به چارچوب محاسباتی مدل (imdpa)، تحت تاثیر معیارهای هشت‌گانه حذف شده و عملاً مناطق کویرهای طبیعی که سطح آنها معادل 3/ 15624274 هکتار یا 9.67 درصد سطح کشور است، فراتر از این کلاس قرار دارد.