شبیه‌سازی اثرات سناریوهای بهینه‌‌ توسعه‌ مناطق مسکونی بر هیدروگراف جریان و غلظت رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زیارت استان گلستان)

تغییرات کاربری اراضی در اثر فعالیت­های انسانی یکی از موضوعات مهم در برنامه‌ریزی‌های منطقه­ای است. بدین منظور، در این تحقیق به شبیه­سازی اثرات سناریوهای بهینه­ی توسعه مناطق مسکونی بر هیدروگراف جریان و غلظت رسوب در حوزه­ی آبخیز زیارت پرداخته شد. این امر با استفاده از مدل wetspa صورت گرفت. همچنین با استفاده از روش­های تصمیم‌گیری چند معیاره و gis، به مدل­سازی تناسب زمین برای توسعه­ی مناطق مسکونی و تهیه­ی سناریوهای بهینه پرداخته‌ شده­است. ورودی­های مدل wetspa، کاربری اراضی، بافت خاک، مدل رقومی ارتفاع، سری­های زمانی بارش، تبخیر، دما، دبی و رسوب است. پس از مدل­سازی، تناسب زمین برای توسعه­ی مناطق مسکونی با روش topsis و gis به‌منظور بررسی اثرات سناریو بهینه توسعه مناطق مسکونی بر هیدروگراف جریان و غلظت رسوب، با توجه به نظر کارشناسی­ها سه سناریو وضعیت فعلی مناطق مسکونی حوضه، توسعه­ی مناطق مسکونی با جایگزینی جنگل با تاج پوشش کم و توسعه­ی مناطق مسکونی با جایگزینی زراعت در نظر گرفته‌ و مدل با نقشه­ی کاربری این سه سناریو اجرا شد. با اجرای مدل wetspa، نتایج ارزیابی مدل، صحت شبیه‌سازی دبی جریان و غلظت رسوب را براساس معیار نش- ساتکلیف به ترتیب 0.67 و 0.63 در دوره­ی واسنجی نشان می­دهد. با توجه به معیارهای ارزیابی در نظر گرفته‌شده در تحقیق و استفاده از روش topsis، 37 هکتار از کل مساحت حوزه­ی آبخیز زیارت از شرایط ایجاد مناطق مسکونی برخوردار است، اما اینک وسعت مناطق مسکونی این حوضه به 141.3 هکتار می­رسد. نتایج نشان داد با اجرای مدل wetspa با سناریوهای بهینه، ضریب زبری حوضه افزایش ‌یافته­ که به کاهش سرعت جریان، ضریب رواناب و دبی حداکثر حوضه منجر شده­است. همچنین مقدار غلظت رسوب معلق و انتقال رسوب نسبت به سناریو وضعیت فعلی مناطق مسکونی کاهش‌یافت؛ بنابراین با اعمال سناریوهای بهینه توسعه مناطق مسکونی، هیدروگراف جریان و غلظت رسوب نسبت به سناریو فعلی مناطق مسکونی وضعیت مناسب‌تری یافته­است.