بررسی تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات فیزیکو شیمیایی و فرسایش خاک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کفترگار شهرستان بهشهر)

تغییر کاربری اراضی، قطع یکسره ی درختان، جنگل ها و تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی باعث تخریب یا اخلال در اکوسیستم های طبیعی، کاهش ظرفیت تولید فعلی یا آینده ی خاک شده و اثرات زیانباری بر خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک دارد. این پژوهش با هدف بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر برخی از خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک و متغیرهای موثر آن بر شاخص فرسایش پذیری در حوزه ی آبخیز کفترگار انجام شد. بدین منظور از سه کاربری جنگل، مرتع و زراعت، 7 نمونه خاک در قالب طرح بلوک به صورت کاملاً تصادفی، از دو لایه ی سطحی 10-0 و 20-10 سانتی متر در هر کاربری برداشته و مقایسه شد. نتایج نشان داد که میزان ماده آلی در اراضی زراعی و مرتعی در مقایسه با کاربری جنگل، کاهشی برابر با 35/70 و 21/85 درصد در لایه ی 10-0 سانتی متر و 36/22 و 22/64 درصد در لایه ی 20-10 سانتی متر داشته است. حداکثر نیتروژن کل در لایه ی 100 سانتی متر در کاربری جنگل، به میزان 0/37 درصد و حداقل آن در لایه ی 20-10 سانتی متر در کاربری زراعی، به میزان 0/16 درصد مشاهده شد که کاهشی معادل با 56/75 درصد را نشان داد. وزن مخصوص ظاهری، ph و میزان درصد ماسه خاک طی تغییر کاربری جنگل، افزایش و تخلخل خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی، میزان درصد سیلت و رس آن کاهش یافته است. نتایج نشان داد که فرسایش پذیری خاک به دلیل کاهش پوشش گیاهی پایا، ماده آلی خاک، تخریب ساختمان آن و پایداری خاکدانه ها طی تغییر کاربری جنگل، افزایشی حدود 1/5 برابر داشته است.