تعیین سهم سازندها و کاربری اراضی در فرسایش و رسوب برپایه مدل ترکیبی (مطالعه موردی: حوضه‌آبخیز تنک بستانک شیراز)

در راستای کنترل فرسایش، رسوب و حفاظت خاک، شناخت منابع تولید رسوب و تعیین سهم نسبی هر یک از منابع برای تعیین فعالیّت های مدیریتی مناسب نقش به سزایی دارد. کارآیی روش منشایابی با ردیاب ها یا انگشت نگاری به عنوان روشی موفّق و موثر، برای تعیین منابع رسوبات به اثبات رسیده است. هدف از تحقیق حاضر، تعیین سهم سازندها و کاربری های اراضی مختلف بر فرسایش و رسوب است که با استفاده از مدل ترکیبی هوگس صورت گرفت؛ بدین منظور 43 نمونه ی سطحی جمع آوری شد که از میان آنها ذرات کمتر از 63 میکرون به عنوان هدف آزمایش قرار گرفتند. به منظور اندازه گیری عناصر ژئوشیمیایی از دستگاه icpaes و برای اندازه گیری ایزوتوپ های استرانسیوم (87sr و 86sr) و نئودیمیوم (143nd و 144nd) از دستگاه icpms استفاده شد. برای یافتن بهترین پاسخ در حل این مدل، از سه روش الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی لوکال و شبیه سازی مونت کارلو استفاده شد و برای تعیین ضریب کارآیی مناسب مدل، از شاخص gof. عناصر کربن، مس، سیلیکون و تیتانیوم به عنوان ترکیب بهینه ی ردیاب ها برای تفکیک سهم واحدهای کاربری اراضی و عناصر استرانسیوم، تیتانیوم، مس و نسبت ایزوتوپی نئودیمیوم 143/144 به عنوان بهترین ترکیب بهینه برای تفکیک سهم سازندهای زمین شناسی انتخاب شدند. نتایج نشان داد روش بهینه سازی لوکال، با شاخص gof 99/94 درصد در واحد سازندها و روش بهینه سازی الگوریتم ژنتیک، با شاخص gof 97/84 درصد در واحد کاربری اراضی بیشترین مقادیردقّت را دارند. بیشترین سهم منابع تولید رسوب در واحد سازندها به ترتیب مربوط به سازندهای آسماری و کواترنر معادل 84/51 و 5/37 درصد و بیشترین سهم منابع تولید رسوب در واحد کاربری های اراضی مربوط به کاربری های مراتع و جنگل ها، به ترتیب معادل 63/04 و 31/81 درصد است. سازندهای پابده گورپی و بختیاری به ترتیب با امتیاز 0/24 و 0/27 و اراضی زراعی و جنگلی به ترتیب با امتیاز 0/022 و 0/55 نسبت به بقیّه ی سازندها و کاربری های اراضی کمترین اهمیّت نسبی را به خود اختصاص دادند و برای مدیریت اراضی در اولویّت قرار ندارند.