پاسخ بیوشیمیایی و جذب عناصر غذایی لوبیا چیتی به هیومیک‌اسید و منابع فسفر (بیولوژیک و شیمیایی) در شرایط کم‌آبیاری

هدف: لوبیا یک محصول جهانی می‌باشد و تنش خشکی دارای اثرات سوء بسیاری بر این گیاه می‌باشد بنابراین استفاده از موادی که بتواند اثرات مضر تنش را در گیاهان کاهش دهد و هم‌چنین دارای سازگاری با محیط زیست باشد، بسیار ضروری می‌باشد. لذا پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تاثیر هیومیک ‌اسید و فراهمی میزان فسفر و جایگزین کودهای شیمیایی در گیاه لوبیا چیتی، و پاسخ فیزیولوژیک آن انجام گرفت. روش پژوهش: پژوهش انجام‌شده در شهرستان مشگین‌شهر روستای آقبلاغ با عرض جغرافیایی 38 درجه و 21 دقیقه و 31 ثانیه عرض شمالی و طول جغرافیایی47 درجه و 39 دقیقه و 53 ثانیه طول شرقی انجام  شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول: تنش خشکی در دو سطح آبیاری‌ کامل (100 درصد ظرفیت زراعی) و کم‌آبیاری (70 درصد ظرفیت ‌زراعی)، فاکتور دوم: منابع مختلف کودی در شش سطح (کود شیمیایی فسفاته (150 کیلوگرم ‌در‌هکتار)، کود ‌زیستی ‌فسفات بارور2 (100 گرم ‌درهکتار)، نصف کود شیمیایی فسفاته+کودزیستی فسفات بارور2، کود شیمیایی فسفاته+ هیومیک ‌اسید، کودزیستی فسفات بارور2+ هیومیک ‌اسید (10 لیتر درهکتار)، نصف کود شیمیایی فسفاته+ کودزیستی فسفات بارور2+ هیومیک ‌اسید) بودند.یافته‌ها: نتایج نشان داد اعمال تنش خشکی منجر به کاهش برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی مانند کلروفیل a و b شد. با ‌این‌حال، تیمار کودی به ویژه نصف کود شیمیایی فسفاته+ کود زیستی فسفات بارور2+ هیومیک اسید منجر به افزایش کلروفیل a، b و کل و افزایش جذب عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم شد. میزان مالون‌دی‌آلدهید در اثر اعمال نصف کود شیمیایی فسفاته+کودزیستی فسفات بارور2+ هیومیک ‌اسید روندی کاهشی نشان داد و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در اثر تنش خشکی و تیمار نصف کود شیمیایی فسفاته+ کود زیستی فسفات بارور2+ هیومیک اسید افزایش یافت. در تیمار آبیاری کامل (100 درصد ظرفیت زراعی)، بین اکثر تیمارهای کودی اختلاف معنی‌داری از لحاظ آماری در افزایش وزن دانه مشاهده نشد، اما در کم آبیاری مشاهده شد که اعمال تنش و تیمار کودی منجر به افزایش وزن دانه گردید، به‌طوری‌که بیش‌ترین عملکرد دانه (2/6448 کیلوگرم در هکتار) مربوط به کم آبیاری و تیمار کودی نصف کود شیمیایی فسفاته+ کود زیستی فسفات بارور2+ هیومیک اسید بود.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی تنش خشکی منجر به کاهش عملکرد و فاکتورهای رشدی چیتی شد و تیمار ترکیبی کود زیستی و هیومیک‌اسید اثر تنش کاهش و عملکرد گیاه در شرایط تنش حفظ کرد.

biochemical response and nutrient uptake of common bean to humic acid and phosphorus sources (biological and chemical) under deficit irrigation

objective: bean is a global crop and drought stress has many adverse effects on this plant, so it is necessary to use materials that can reduce the harmful effects of stress in plants and also have compatibility with the environment. therefore, this study was conducted in order to investigate the effect of humic acid and the availability of phosphorus and substituted chemical fertilizers on the physiological response of the common bean.method: the research was carried out in the meshkin shahr city, aghblag village, with a latitude of 38o 21’ 31” n and a longitude of 47o 39’ 53” e. this study was carried out as a factorial experiment in the form of a completely randomized design with two factors and three repetitions. the first factor: drought stress in two levels of full irrigation (100% fc) and deficit irrigation (70% fc); second factor: different sources of fertilizers in 6 levels (chemical p, biological p (barvar 2), half chemical p+ barvar 2 (100 grams/hectare), chemical p (150 kg/hectare)+ humic acid (10 liters/hectare), barvar 2+humic acid, and half chemical p+barvar 2+ humic acid.results: the results showed that applying deficit irrigation led to a decrease in some physiological traits such as chlorophyll a and b, while the fertilizer treatment, especially half of phosphate chemical p + barvar 2 +  humic acid significantly increased chlorophyll a, b and total chlorophyll, and increased the absorption of nitrogen, phosphorus and potassium nutrients. the malondialdehyde as a result of the application of phosphate half chemical p + barvar 2+  humic acid, and the activity of the superoxide dismutase as a result of drought stress and the treatment of phosphate half chemical p + barvar 2+ humic acid were increased. in the full irrigation treatment (100% fc), no significant statistical differences were observed in seed weight increase among most fertilizer treatments. however, in the deficit irrigation treatment, it was observed that applying stress and fertilizer treatment led to an increase in seed weight, such that the highest seed yield (6,448.2 kg per hectare) was related to deficit irrigation and the fertilizer treatment of half chemical phosphate fertilizer + bio-phosphate fertilizer barvar2 + humic acid.conclusion: in general, drought stress led to a decrease in the yield and growth factors of beans, and the combined treatment of biofertilizer and humic acid reduced the effect of stress and maintained the plant yield under stress conditions.