ارزیابی ارتباط رشد و عملکرد گندم رقم کوهدشت در شرایط دیم و آبی با پارامترهای جوی تحت تاثیر تاریخ کاشت و نوع تغذیه در شرایط اقلیمی خرم‌آباد

هدف: شناخت روابط بین مقدار عملکرد محصول با پارامترهای اقلیمی و تغذیه‌ای به‌منظور پیش‌بینی تولید در گیاهان زراعی امری ضروری است. پژوهش حاضر با هدف توصیه کودی مناسب با توجه به شرایط جوی منطقه لرستان در دو سال 98-1397 و 99-1398 اجرا گردید.روش پژوهش: مدل آماری کرت‌های خردشده- فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار بود. کرت اصلی شامل: نوع کاشت (کشت آبی - کشت دیم) و کرت فرعی شامل تاریخ کاشت (در سه سطح شامل :25 مهر (کاشت زودهنگام)، 15 آبان‌ماه (کاشت به هنگام) و پنج آذرماه (کاشت دیرهنگام) و نوع تغذیه (در دو سطح تغذیه شیمیایی با npk براساس آزمون خاک و تغذیه تلفیقی کود شیمیایی+ npk کود‌های بیولوژیک (نیتروکسین و فسفات بارور دو) بود.یافته‌ها: صفاتی از قبیل تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر اثرات برهم‌کنش تاریخ کاشت× نوع کشت و تاریخ کاشت× نوع تغذیه قرار گرفتند. اثر دوگانه نوع کشت× نوع تغذیه تنها برای صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی‌دار شد. عملکرد دانه تحت تاثیر اثرات متقابل سه‌گانه تاریخ کاشت× نوع کاشت× نوع تغذیه قرار گرفت. بیش‌ترین میزان عملکرد دانه در شرایط نوع کشت آبی، تاریخ کاشت زودهنگام (کشت آبی) و تغذیه کامل شیمیایی مشاهده شد. این پژوهش نشان داد که با استفاده از تیمار شیمیایی (npk 50 درصد آزمون خاک)+ (کود‌های زیستی) می‌توان تا حدودی مصرف کود شیمیایی را در زراعت آبی و دیم گندم رقم کوهدشت کاهش داد. هم‌چنین تاریخ‌های کاشت زودهنگام و به هنگام مصرف کود زیستی توانست خلا تغذیه‌ای موردنیاز برای بهبود رشد و عملکرد را در شرایط کاهش مصرف کود‌های شیمیایی در گیاه گندم تامین نماید.نتیجه گیری: نتایج رگرسیون گام به گام پارامترهای جوی نشان داد که بین عملکرد دانه و میزان gdd در سطح احتمال یک درصد رابطه رگرسیونی مثبت و معنی‌دار وجود دارد.

evaluation of the relationship between the growth and yield of kohdasht wheat variety under dry and irrigated conditions with atmospheric parameters under the influence of planting date and type of nutrition in the climatic conditions of khorramabad

objective: it is necessary to delineate the relationship between crop yield and climatic and nutritional parameters in order to predict crop production. the current research was designed with the aim of suitable fertilizer recommendation and carried out according to the climatic conditions of the lorestan area in two years, 2017-2018 and 2018-2019.methods: the statistical model used was split-factorial plots in the form of a randomized complete block design with 3 replications. the main plot included: the type of planting (irrigated – non- irrigated) and the sub plot included the date of planting (in three levels, october 25 (early), november 15 (optimum) and december 5 (late) for two type of cultivation and the type of nutrition (at two levels of biofertilizers: nitroxin and npk based on the soil test and integrated fertilization of chemical fertilizer + chemical npk with phosphorus biofertilizers).results: traits related to yield components, such as the number of spikes per square meter and the number of seeds per spike, were affected by the dual effects of planting date× type of cultivation and planting date × type of nutrition. the double effect of type of cultivation× type of nutrition was significant only for biological yield traits and the harvest index. the highest seed yield was observed under the conditions of irrigated cultivation, early planting date, and full chemical nutrition. this research demonstrated that employing a combination of npk chemical treatment (at 50% of the soil test recommendation) and biofertilizers can effectively reduce the consumption of chemical fertilizers in both irrigated and rainfed agriculture for the kohdasht variety of wheat. additionally, implementing early planting dates alongside the use of biofertilizers can help address nutritional gaps, thereby enhancing growth and yield under conditions that involve a reduction in chemical fertilizer use for wheat crops.conclusion: the results of the stepwise regression of the atmospheric parameters showed that there is a positive and significant regression relationship between the grain yield and the amount of gdd.