بررسی تاثیر سه نوع کود آلی بر برخی عناصر موجود در خاک، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دانۀ گیاه سیاه‌دانه (nigella sativa l.)

هدف: استفاده از روش‌های کاربردی، ایمن و ارزان برای تولید غذای سالم و حفاظت از محیط زیست یک ضرورت است و یکی از این راه‌کار‌های رفع مشکل مصرف کود‌های شیمیایی، استفاده از اصول کشاورزی پایدار می‌باشد. کود‌های زیستی و آلی به‌واسطۀ افزایش ظرفیت نگهداری آب و هم‌چنین بهبود خصوصیات بیولوژیکی خاک و دارابودن عناصر غذایی ضروری، نقش موثری در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی ایفا می‌کنند. محلول‌پاشی عناصر غذایی می‌تواند در جبران کمبود مواد غذایی جذب‌شده از طریق ریشه‌ها و یا تامین نیاز گیاه به این عناصر در برگ‌ها کمک نماید. هم‌چنین با تغذیه از طریق برگ و محلول‌پاشی، می‌تواند مواد غذایی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن در اختیار گیاه قرار داد و این روشی مناسب برای کاهش مصرف کود‌های شیمیایی و کاهش خطرات زیست‌محیطی آن‌هاست. جهت بررسی اثر سه نوع کود آلی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن دانۀ گیاه سیاه‌دانه و برخی عناصر موجود در خاک، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده فناوری کشاورزی(ابوریحان) دانشگاه تهران در سال زراعی 98-1397 به اجرا درآمد.روش پژوهش: این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. ترکیب سطوح فاکتوریل به‌صورت عامل کود مغذی خاک‌مصرف 1 در دو سطح کاربرد و عدم کاربرد، عامل محلول‌پاشی کود مغذی 2 در دو سطح کاربرد و عدم کاربرد (محلول‌پاشی با آب مقطر) و عامل محلول‌پاشی کود مغذی 3 در سه سطح محلول‌پاشی به میزان یک و دو لیتر در هکتار و عدم کاربرد (محلول‌پاشی با آب مقطر) بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد کود مغذی خاک‌مصرف 1 به‌تنهایی سبب حصول مقادیر بالاتر وزن خشک بوته و تعداد شاخۀ جانبی شد. کاربرد کود‌های آلی با یکدیگر و یا به‌تنهایی نسبت به تیمار شاهد (عدم کاربرد هر سه کود) باعث افزایش وزن کپسول، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد روغن دانه شد و کم‌ترین مقادیر این صفات مربوط به تیمار شاهد و برابر با 061/0 گرم، 4/593 کیلوگرم در هکتار، 98/12 درصد و 85/32 درصد بود. کاربرد همزمان کود مغذی خاک‌مصرف 1 و محلول‌پاشی کود مغذی 3 در تحریک جذب نیتروژن توسط گیاه موثر بود و در نتیجه مقدار نیتروژن خاک را کاهش داد.نتیجه‌گیری: در مجموع می‌توان چنین نتیجه گرفت که کاربرد کود آلی و به‌ویژه کود مغذی خاک‌مصرف 1، در حصول عملکرد و صفات رشدی گیاه اثر مطلوبی داشته است.

evaluating the effect of three types of organic fertilizers on some soil elements, yield, yield components and seed oil percentage of black cumin (nigella sativa l.)

objective: using practical, safe and cheap methods to produce healthy food and protect the environment is a necessity, and one of these solutions to solve the problem of chemical fertilizers consumption is to use the principles of sustainable agriculture. biological and organic fertilizers play an effective role in increasing the yield of agricultural products by increasing the water holding capacity and also improving the biological properties of the soil and having essential nutrients. biological and organic fertilizers are used as growth promoters with more efficiency than chemical fertilizers. foliar spraying of nutrients can help in compensating the lack of nutrients absorbed through the roots or supplying the plant’s need for these elements in the leaves. also, by feeding through the leaves and foliar spraying, it can provide food to the plant in the shortest possible time, and this method is a suitable way to reduce the use of chemical fertilizers and reduce their environmental risks. in order to evaluate the effect of three types of organic fertilizers on the yield, yield components and seed oil percentage of black cumin (nigella sativa l.) and the amount of some elements in soil, an experiment has been carried out at the research farm of the college of aburaihan, university of tehran, in the agricultural year 2019-2020.methods: this experiment has been conducted as a factorial based on a randomized complete block design in three replications. the combination of factorial levels were in the form of nutrient fertilizer 1 factor in two levels of 300 kg.ha-1 and no application of nutrient fertilizer 1, nutrient fertilizer 2 factor in 2 levels of 2 lit.ha-1 and no application (spraying with distilled water) and nutrient fertilizer 3 factor in three levels of foliar application at the rate of one and two liters per hectare and no application.results: the results showed that the use of nutrient fertilizer 1 alone resulted in higher plant dry weight. the use of organic fertilizers compared to the control treatment increased the capsule weight, seed yield, harvest index and seed oil percentage, and the lowest values of these traits belonged to the control treatment. the simultaneous application of nutrient fertilizer 1 and nutrient fertilizer 3 was effective in stimulating nitrogen absorption by the plant, and as a result, reduced the amount of soil nitrogen.conclusion: in general, it can be concluded that the application of organic fertilizers, especially the nutrient fertilizer 1, has had a favorable effect on the yield and growth characteristics of the plant.