بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های مختلف گندم با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

هدف: گندم (.‏triticum aestivum l‏) از نظر اهمیت و میزان تولید در بین غلات رتبه اول را دارد.‏‎ هدف از انجام این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی بین ارقام گندم بهاره به‌منظور استفاده در برنامه‌های به‌نژادی می‌باشد.روش پژوهش: به این منظور 32 رقم گندم بهاره کشت‌شده در مزرعه آموزشی- پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1401-1400، با استفاده 12 صفات مرتبط با کیفیت دانه و آرد موردارزیابی قرار گرفتند.یافته‌ها: نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که پنج مولفه‌ اول دارای ریشه مشخصه ‏بالاتر از یک بودند، که در مجموع 05/89 درصد از تنوع بین صفات را تببین ‏نمودند. هم‌چنین، نتایج حاصل از ‏تجزیه کلاستر ژنوتیپ‌های موردمطالعه را به چهار گروه تقسیم کرد. براساس ‏نتایج به‌دست آمده ارقام موجود در گروه اول که همگی ایرانی بودند از نظر ‏صفات گلوتن دانه، گلوتن آرد و پروتئین آرد دارای بالاترین مقادیر بودند. ‏گروه دوم که شامل ژنوتیپ‌های کشور عراق بود از نظر صفات رطوبت دانه و ‏ایندکس دارای بالاترین مقادیر و از نظر صفات پروتئین آرد، فالینگ نامبر و ‏هکتولیتر دارای کم‌ترین مقدار بودند.‎‏نتیجه‌گیری: ارقام گندم بهاره موردمطالعه تنوع ژنتیکی ‏بالایی را از نظر صفات بررسی نشان دادند. به‌طوری‌که با استفاده از نتایج به‌دست‌آمده می‌توان والدین مناسبی براساس صفت موردنظر، برای تلاقی‌های بین ارقام در برنامه‌های اصلاحی آینده انتخاب کرد.

investigating the genetic diversity of different wheat genotypes using multivariate statistical methods

objective: wheat (triticum aestivum l.) is the first grain in the world in terms of its importance and amount of production. the aim of this research is to find the genetic diversity among the spring wheat genotypes for use in crop breeding programs.methods: for this purpose, the genetic diversity of 32 spring wheat genotypes cultivated in the gorgan university of agricultural sciences and natural resources in the crop year of 1401-1400 was investigated by measuring 12 kernel and flour quality traits.results: the results of analysis of principal components illustrated that the first five components explained a total of 89.05 percent of the variation among traits. the cluster analysis divided the studied genotypes into four groups. based on the obtained results, the cultivars in the first group, all of which were iranian, had the highest values of grain gluten, flour gluten and flour protein. the second group, which included the genotypes of iraq, had the highest values in terms of grain moisture and index, and the lowest values in terms of flour protein, falling number, and hectoliter.conclusion: the studied spring wheat cultivars showed high genetic diversity in terms of traits. therefore, suitable parents can be selected based on the desired trait, for crossing between cultivars in future breeding programs.