بررسی روابط بین عملکرد دانه و سایر صفات در ژنوتیپ‌های مختلف گندم تحت تنش رطوبتی در مرحلۀ گلدهی

هدف: هدف این پژوهش بررسی روابط موجود بین عملکرد و اجزای عملکرد، با صفات مورفولوژیکی و استفاده از این روابط در گزینش ارقام پرمحصول تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود.روش پژوهش: به‌منظور شناسایی همبستگی و روابط بین صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتیپ به‌عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانۀ تحقیقاتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی در شروع گلدهی در سال 96-1395 بررسی شدند.یافته‌ها: در شرایط نرمال، صفت تعداد دانه در سنبله (89/0) و در شرایط تنش صفات تعداد دانه در سنبله (70/0) و تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی (60/0-) تعیین کننده و تاثیرگذار بر عملکرد دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیۀ همبستگی کانونیک نشان داد، در هر دو سطح نرمال و تنش بین جفت متغیرهای کانونیکی حاصل از صفات سنبلچه ای با عملکرد دانه در بوته و تراکم سنبله همبستگی معنی‌داری وجود دارد.نتیجه‌گیری: تحت شرایط آبیاری مطلوب در گلخانه صفات تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد کاه، تراکم سنبله و ساقه، مساحت برگ پرچم و تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی مهم‌ترین اجزای موثر بر افزایش محصول هستند. در مقابل، تحت شرایط تنش رطوبتی صفات سرعت پرشدن دانه، طول دورۀ پرشدن دانه، تعداد روز از زمان کاشت تا 50 درصد گلدهی، وزن خشک ریشه، عملکرد کاه و تعداد دانه در سنبله، مهم‌ترین اجزای موثر بر افزایش عملکرد دانه هستند.

investigating the relationships between grain yield and other traits of wheat genotypes under moisture stress in the flowering stage

objective: the objective of this study was to investigate the relationships between yield and yield components with morphological traits, and to leverage these relationships to select high-yielding cultivars under optimal irrigation and drought stress conditions at the flowering stage.methods: to identify the correlations and relationships among different traits in bread wheat, 30 genotypes were investigated as sub-factors in a split-plot experiment with a completely randomized design and three replications under conditions of normal irrigation and moisture stress at the beginning of the flowering stage at the research greenhouse of azerbaijan shahid madani university in the 2016-2017 crop season.results: under normal conditions, the number of seeds in a spike (0.89) and under stress conditions, the number of seeds in a spike (0.70) and the number of days from planting to 50% flowering (-0.60) were decisive and influential on the grain yield. the results of canonical correlation analysis showed a significant correlation between the pair of canonical variables obtained from spike traits with grain yield per plant and spike density under both normal and stress levels.conclusion: grain number per spike, spike length, 1000-grain weight, straw yield, spike and shoot density, flag leaf area, and the duration from planting to 50% flowering are the most critical components significantly impacting crop yield enhancement under optimal greenhouse irrigation conditions. conversely, the critical determinants of grain yield enhancement included grain filling rate, grain filling period, number of days from planting to 50% flowering, root dry weight, straw yield, and grain number per spike when subjected to moisture stress conditions.