اثر محلول پاشی هیومیک‌اسید و همزیستی با گونه‌های قارچ مایکوریزا بر خصوصیات مرفولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (thymus vulgaris l.)

هدف: هدف از اجرای این آزمایش، بررسی اثر محلول پاشی هیومیک‌اسید و کاربرد قارچ مایکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی آویشن باغی (thymus vulgaris l.) بود.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال های زراعی و 1400-1399 و 1401-1400 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد. عوامل آزمایش شامل سه گونه قارچ مایکوریزا (شاهد، glomus mosseae، g.etunicatum و g. intraradices) و سطوح کود هیومیک‌اسید (شاهد، 150 و 300 میلی گرم در لیتر) بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد اثر متقابل کاربرد هیومیک‌اسید و مایکوریزا بر درصد و عملکرد اسانس، عملکرد و وزن خشک برگ معنی‌دار بود. بیش‌ترین عملکرد اسانس از تیمار 150 میلی گرم هیومیک‌اسید و کاربرد مایکوریزا g.mosseae به‌دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 154 درصد افزایش را نشان داد. هم‌چنین بیش‌ترین پاراسیمن و گاما تریپینن که از مهم‌ترین ترکیبات اسانس در آویشن، از تیمار 300 میلی گرم هیومیک‌اسید به‌دست آمد که نسبت به شاهد به‌ترتیب 23 و 11 درصد افزایش نشان دادند. بیش‌ترین میزان پاراسیمن و گاما تریپینن از تیمار کاربرد  مایکوریزا g. mosseae به‌دست آمد که نسبت به شاهد به‌ترتیب 21 و 26 درصد افزایش را نشان دادند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می توان گفت که با مهیاکردن شرایط رشد مناسب برای گیاه دارویی آویشن با استفاده از هیومیک‌اسید و قارچ های مایکوریزا، می توان بر عملکرد آن‌ها اثرگذاری کرده و از کاربرد کود های شیمیایی کاست.

the effects of foliar application of humic acid and symbiosis with mycorrhiza fungi species on the morphological and phytochemical characteristics of thyme (thymus vulgaris l.)

objective: the purpose of this experiment was to investigate the effects of foliar application of humic acid and mycorrhizal fungi symbiosis on the quantitative and qualitative characteristics of thyme (thymus vulgaris l.)methods: this experiment was conducted with factorial layout based on a randomized complete block design with three replications in the research farm’s field of the azad university, takestan branch, during 2020-2021 and 2021-2022. the experimental factors included three species of mycorrhiza fungi (control, glomus mosseae, g.etunicatum, and g.intradices), and humic acid fertilizer levels (control, 150, and 300 mg.lit-1).results: the results showed that the interactive effect of humic acid and mycorrhiza on the percentage and yield of essential oil and yield was significant. the highest essential oil yield was obtained from the treatment of 150 mg of humic acid and the application of mycorrhiza g. mosseae, which showed a 154% increase over the control. additionally, the highest p-cymene and g-terpinene, which are the most important essential oil compounds in thyme, were obtained from 300 mg of humic acid, demonstrating an increase of 23 and 11%, respectively, compared to the control. the highest p-cymene and g-terpinene were obtained from the treatment of mycorrhiza g.mosseae, which showed an increase of 21 and 26%, respectively, compared to the control.conclusion: based on the results obtained, it can be stated that by providing suitable growth conditions for thyme medicinal plants using humic acid and mycorrhizal fungi, it is possible to influence the plants’ performance and reduce chemical fertilizers consumption.