مقایسه برخی صفات مورفوفیتوشیمیایی دو گونه کاکوتی کشت‌شده و خودرو در ‏استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی

هدف: مقایسه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کاکوتی یکساله و چندساله خودرو و کشت‌شده در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی.روش پژوهش: در این مطالعه کاکوتی یکساله (ziziohora tinuior) و چندساله (ziziphora clinopodioides) هرکدام در شش منطقه در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی در سال 1400 موردمطالعه قرار گرفت. از هر منطقه نمونه های گیاهی جمع آوری شده و به‌صورت گلدانی کشت شدند. طرح آزمایش به‌صورت ترتیبی در چهار تکرار بود. در مرحله گلدهی نمونه‌گیری انجام و صفات فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی اندازه گیری شدند. علاوه بر این با مراجعه مجدد به مکان‎های جمع آوری بوته ها، تمامی صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برای بوته های خودرو اندازه گیری شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین درصد اسانس موجود در کاکوتی یک‏ساله و چندساله به‌ترتیب متعلق به قاین (0.75 درصد) و قوچان (2.29 درصد) بود. هم‌چنین درصد پولگون موجود در اسانس گیاه کاکوتی یک‏ساله در بردسکن بیش‌تر از سایر شهرستان‌های موردمطالعه بود (77.58 درصد). بیش‌ترین درصد آلفاپینن و سابینن اسانس کاکوتی یکساله به‌ترتیب میزان 0.42 درصد و 1.31 درصد متعلق به بجنورد بود، در حالی‌که درصد آلفاپینن و سابینن کاکوتی چندساله در قوچان (0.89 درصد) و بجنورد (1.23 درصد) بیش‌تر از سایر شهرستان‌ها بود.نتیجه‌گیری: میزان فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتی اکسیدان در کاکوتی یکساله در شرایط طبیعی و در شهرستان سرایان بیش‌تر از سایر تیمارها بود. کاکوتی یکساله و چندساله متعلق به بجنورد دارای عملکرد تر و خشک بیش‌تری نسبت به سایر اکوتیپ‏ها بودند در حالی‌که کاکوتی متعلق به منطقه سرایان از نظر خصوصیات فیتوشیمیایی نسبت به سایر نمونه‏ها برتری داشتند.

comparison of some morpho-phytochemical traits of two cultivated and wildling kakuti species in razavi, north, and south khorasan provinces

objective: comparison of the morphological and phytochemical characteristics of annual and perennial wild and cultivated kakuti in razavi, north and south khorasan provinces.methods: in this study, annual (ziziohora tenuior) and perennial (ziziphora clinopodioides) kakuti were studied in six regions in razavi, north and south khorasan province in 2021. plant samples were collected from each region and planted in pots. the experimental design used in this experiment was a nested design with four replications. in addition, by going back to the places where plants were collected in the target areas, all the morphological and phytochemical traits were measured for the wild plants.results: the results demonstrated that the highest percentage of essential oil in annual and perennial kakuti bonged to qain (0.75%) and quchan (2.29%), respectively. also, the percentage of pulegone in the annual kakuti in bardaskan was higher than that of the other studied cities (77.58%). the highest alpha-pinene (0.42%) and sabinene (1.31%) percentage of annual kakuti belonged to bojnord, while the alpha-pinene and sabinene of the perennial kakuti in quchan (0.89%) and bojnurd (1.23%) was higher than that of the other cities.conclusion: the amount of phenol, flavonoid and antioxidant activity in the annual and perennial kakutis under natural conditions and in sarayan were higher than the other treatments. the annual and perennial kakutis belonging to bojnurd had higher wet and dry yields than the other ecotypes, while the kakuti belonging to sarayan had superior phytochemical characteristics.