مطالعه کارایی جذب و مصرف تشعشع در کشت مخلوط گلرنگ (carthamus tinctorius) با عدس (lens culinaris medik) تحت شرایط دیم

هدف: کشت مخلوط یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت زراعی برای رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار است. بنابراین این مطالعه به‌منظور ارزیابی کشت مخلوط گلرنگ با عدس در شرایط دیم انجام شد.روش پژوهش: آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج تیمار در دانشگاه رازی در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص گلرنگ، کشت با نسبت 25:75 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 50:50 گلرنگ و عدس، کشت با نسبت 75:25 گلرنگ و عدس و کشت خالص عدس بودند. گلرنگ گیاه اصلی و عدس به‌عنوان گیاه جایگزین در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص سطح برگ، جذب تشعشع، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، ماده خشک کل، کارایی مصرف تشعشع و نیز عملکرد دانه بود.یافته‌ها: نتایج نشان داد شاخص سطح برگ و به‌دنبال آن میزان جذب تشعشع در کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی به‌ترتیب 2/6 و 0/48 درصد افزایش یافت. روند تغییرات سرعت رشد محصول گلرنگ در کانوپی مخلوط نسبت به کشت خالص تغییر نداشت، اما برای سرعت رشد نسبی افزایش 7/7 درصدی نشان داد. میزان ماده خشک کل و کارایی مصرف تشعشع در کانوپی مخلوط نسبت به تک‌کشتی تغییر چندانی نداشت. عملکرد دانه گلرنگ در کشت خالص (2472 کیلوگرم در هکتار) بالاتر بود که البته با تیمارهای 25:75 (2294 کیلوگرم در هکتار) و 50:50 (2107 کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی‌دار نداشت.نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج نشان داد که کشت مخلوط گلرنگ با عدس از نظر اقتصادی فاقد سودمندی مطلوب بود، اما با این‌حال الگوی های کشت مخلوط جایگزینی با نسبت 25:75 و 50:50 گلرنگ: عدس از لحاظ صفات موردبررسی کارایی بالاتری داشتند.

investigation of radiation absorption and use efficiency in safflower (carthamus tinctorius) with lentil (lens culinaris medik) intercropping under dryland conditions

objective: intercropping is one of the most important crop management methods to achieve sustainable agriculture goals. therefore this study was conducted to evaluate safflower with lentil intercropping under dryland conditions.methods: the experiment was conducted as a randomized complete block design with three replications and five treatments during 2018-2019 at the research farm of the razi university. the experimental treatments included safflower monoculture, safflower and lentil intercropping with 25:75 ratio, safflower and lentil intercropping with 50:50 ratio, safflower and lentil intercropping with 75:25 ratio, and lentil monoculture. safflower was considered as the main plant and lentil as the alternative plant. the evaluated traits were leaf area index, radiation absorption, crop growth rate, relative growth rate, total dry matter, radiation use efficiency, and grain yield.results:  the results showed that the leaf area index and consequently, radiation absorption in intercropping compared to monoculture increased by 6.2% and 48%, respectively. trend of changes in safflower’s crop growth rate in intercropping canopy compared to monoculture did not change, but the relative growth rate showed a 7.7%increase. the amount of total dry matter and radiation use efficiency in intercropping canopy did not change much compared to monoculture. grain yield of safflower was higher in monoculture (2472 kg.ha-1), which did not significantly differ from the treatments with 75:25 (2294 kg.ha-1) and 50:50 (2107 kg.ha-1) ratio of safflower and lentil.conclusion: generally, the results showed that the intercropping of safflower with lentils was not economically beneficial, however, alternative intercropping patterns with ratios of 25:75 and 50:50 of safflower and lentil were more efficient in terms of the investigated traits.