فراتحلیل عوامل زراعی محدود کننده تولید علوفه شبدر در ایران

مطالعه حاضر به‌منظور جزئی‌سازی عوامل مدیریتی تاثیرگذار و تاثیرپذیر بر تولید علوفه شبدر در کشور و شناسایی عوامل محدودکننده آن انجام شد. در این مطالعه داده‌های به‌دستبه‌دست‌آمده از 68 پروژه تحقیقاتی که توسط سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی طی سال‌های 1388 تا 1399 در سراسر کشور اجرا شده بود، با استفاده از روش فراتحلیل (متاآنالیز) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد تاریخ کاشت 3.31- درصد، روش کاشت 22.82- درصد، گونه 40.14+ درصد، میزان بذر مصرفی (تراکم کاشت) 1.53+ درصد، تنش خشکی 16.16- درصد و مرحله فنولوژیکی برداشت علوفه 15.42- درصد از تغییرات عملکرد علوفه شبدر را توجیه نمودند. بنابراین، کاشت پاییزه در نیمه دوم شهریورماه، روش کاشت کرتی، انتخاب گونه شبدر برسیم (trifolium alexandrinum) رقم تولیدی کرج، میزان بذر مصرفی 20-15 کیلوگرم در هکتار (برای تولید علوفه) و برداشت علوفه در مرحله فنولوژیکی 25-10 درصد گل‌دهی بوته‌ها، مهم‌ترین عوامل مدیریتی و زراعی در افزایش تولید علوفه شبدر در مناطق سرد و معتدل است و رعایت نکردن یکی و یا مجموعه‌ای از این عوامل باعث کاهش تولید علوفه شبدر و خلا عملکرد خواهد شد. به‌طور کلی گونه، روش کاشت و تنش خشکی به‌ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد علوفه شبدر در ایران شناخته شدند.

meta-analysis of agronomic factors limiting clover forage production in iran

the present study is conducted to separate the effective and influential management factors in the production of clover forage in iran and to identify its limiting factors. in this study, the data obtained from 68 research projects conducted by the agricultural research, education, and extension organization (areeo) throughout the country during the 2009-2020 years have been analyzed, using the meta-analysis method. the results show that planting date -3.31%, planting method -22.82%, species +40.14%, seeding rate (planting density) +1.53%, drought stress -16.16 %, and phenological stage of forage harvesting -15.42% justify the amount of forage clover variation. thus, fall planting in the middle of september, basin planting method, choosing the berseem clover species (trifolium alexandrinum var. karaj), the seeding rate of 15-20 kg ha-1 (for forage production), and forage harvesting at the phenological stage of 10-25% flowering, are the most important management and agronomic factors in increasing clover forage production in cold and temperate regions, and not complying with one or a set of these factors will reduce the clover production and will cause yield gap. overall, the species, planting method, and drought stress are respectively recognized as the most important factors affecting clover forage yield in iran.