اثر تنش خشکی در مراحل مختلف نموی بر برخی پارامترهای رشدی و فیتوشیمیایی گیاه مفراح (.nepeta crispa l)

مرحله‌ای از رشد گیاه که تنش غیرزیستی بروز می‌کند در تعیین میزان متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی موثر می‌باشد. در این پژوهش اثر تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژی بر رشد و برخی پاسخ‌های فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه مفراح (.nepeta crispa l) در قالب آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در دانشگاه بوعلی سینا طی سال 1398 بررسی شد. تیمار تنش خشکی در سه سطح تنش ملایم، تنش متوسط و تنش شدید به‌ترتیب با 80، 60 و 40 درصد ظرفیت مزرعه‌ای در دو مرحله فنولوژیک گیاه مفراح (مرحله استقرار نشای شش‌برگی و مرحله قبل از گلدهی) در سه تکرار اعمال شد. نتایج حاصل از تجزیه آماری داده‌ها نشان داد تنش خشکی اثر معنی‌داری بر کلیه صفات رشدی گیاه و نیز پارامترهای فیتوشیمیایی گیاه شامل میزان پرولین، محتوای نسبی آب، فنل کل، فلاونوئید کل، تانن کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و اسیدهای فنولیک داشته است. اعمال تنش خشکی در هر دو مرحله فنولوژیکی سبب کاهش میزان رشد و عملکرد گیاه و نیز کاهش کلروفیل و محتوای نسبی آب شد. با این‌حال، افزایش تولید ترکیبات فنلی و اسیدهای فنولیک (از قبیل اسیدهای رزمارینیک، کلروژنیک و کافئیک) و تجمع پرولین با اعمال تنش خشکی سبب کاهش آثار سوء تنش و افزایش خواص دارویی گیاه مفراح شد. هم‌چنین اثر اعمال تنش خشکی در مرحله قبل از گلدهی بیش‌تر از اعمال آن در مرحله استقرار نشای شش‌برگی بود. براساس نتایج حاصل، اعمال تنش خشکی متوسط در مرحله قبل از گلدهی جهت افزایش بیوسنتز برخی ترکیبات فیتوشیمایی گیاه مفراح پیشنهاد می‌شود.

the effect of drought stress at different developmental stages on growth and some phytochemical parameters of nepeta crispa

the phonological stage in which the abotic stress occurs is effective in determining the content of secondary metabolites in medicinal plants. this research deals with the effects of imposing drought stress at different phenological stages on growth and some physiological and phytochemical responses of nepeta crispa l as a split plot design in buali sina university during 2019. drought stress at three levels, including mild, moderate, and severe stress (with 80%, 60%, and 40% of field capacity, respectively) has been applied at two phenological stages (seedling establishment stage with 6 true leaves and preflowering stages). results from statistical analysis show that drought stress has had a significant effect on all evaluated growth traits and phytochemical parameters of the plant including proline content, relative water content (rwc) of leaves, total phenols, flavonoids, tannins, antioxidant activities, and phenolic acids. imposing drought stress at both phenological stages reduce plant growth, decreasing chlorophyll content and rwc. however, production of phenolic compounds and phenolic acids (including rosmarinic, chlorogenic and caffeic acids) at high level and accumulation of proline through imposing drought stress reduce the adverse effects of stress and increase the medicinal properties of the nepeta crispa. also, the effect of drought stress imposing at preflowering stage has been greater than its application in the seedling establishment stage. according to the results, it is recommended to impose moderate drought stress at preflowering stage to increase biosynthesis of some phytochemical compounds in nepeta crispa medicinal plants.