تاثیر کود نیتروژن و بقایای گیاهی بر عملکرد و محتوای عناصر غذایی کم‌مصرف گیاه جو تحت شرایط کم آبیاری

این پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب – دانشگاه شیراز در سال زراعی 97-1396 انجام شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمار‌ها در این پژوهش شامل: دو سطح آبیاری به‌عنوان عامل اصلی [1 مطلوب: آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک و 2 تنش آبی: آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه تا انتهای مرحله‌ی گلدهی (قطع آبیاری پس از مرحله گلدهی)] بود. همچنین، عامل‌های فرعی شامل دو سطح بقایای گیاهی [1 حذف بقایا و 2 برگرداندن 30 درصد بقایای گیاهی (کاه گندم) به خاک] و چهار منبع کودی [1 شاهد: صفر کیلوگرم نیتروژن بر هکتار، 2 کود نیتروژن: کاربرد 100 کیلو‌گرم نیتروژن بر هکتار 3 کود تلفیقی: استفاده از باکتری آزوسپیریلوم (azospirillum brasilense) و نیتروژن به مقدار 50 کیلو‌گرم نیتروژن بر هکتار و 4 کود زیستی: تلقیح بذر‌ها با باکتری آزوسپیریلوم] بود. نتایج نشان داد که محتوای مس، روی و آهن دانه تحت تاثیر برهم کنش منبع نیتروژن × بقایای گیاهی × رژیم آبیاری قرار گرفت. این برهم کنش نشان داد که، محتوای عناصر دانه جو تحت تاثیر تنش آبی روندی کاهشی نسبت به شرایط مطلوب رطوبتی نشان داد. هم چنین، منابع کودی سبب افزایش محتوای عناصر در هر دو رژیم رطوبتی به ویژه در شرایط مطلوب آبی شدند. تیمار تلفیقی محتوای مس دانه را به میزان 74 و72 درصد نسبت به شاهد )بدون مصرف کود( به ترتیب در شرایط با بقایا و بدون بقایا تحت شرایط آبیاری مطلوب افزایش داد. روندی مشابه، اما با شدت کم تر در شرایط تنش رطوبتی نیز وجود داشت. هم چنین، در مورد سایر عناصر نیز روندی مشابه آن چه در مورد مس گفته شد، مشاهده شد. بیش ترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری مطلوب ) 4049 کیلوگرم در هکتار( و قطع آبیاری ) 2256 کیلوگرم در هکتار( در شرایط استفاده از کود تلفیقی به دست آمد. با توجه به برتری کاربرد تیمار تلفیقی به لحاظ محتوای عناصر و عملکرد دانه ی جو در شرایط مطلوب و تنش رطوبتی و هم چنین در شرایط کاربرد و عدم کاربرد بقایای گیاهی، اصول کشاورزی پایدار و ملاحظات زیست محیطی، این رژیم کودی در اقلیم مناطق جنوبی ایران قابل توصیه است.

Effects of Nitrogen Fertilizer and Crop Residues on Yield and Micronutrient Contents of Barley under Deficit Irrigation

This study was perform at the experimental farm of the College of Agriculture and Natural Resources of Darab, Shiraz University in 2017 2018 growing season. A split factorial experiment in a randomized complete block design with three replicates was carried out. Treatments included: two levels of irrigation as the main plots [normal irrigation (IRN): irrigation based on the plant’s water requirement up to the physiological maturity and another factor was water stress (IRDI): irrigation based on the plant’s water requirement up to the anthesis stage (cutting of irrigation after anthesis)]. Also, sub plots were two levels of wheat residues [1. without residue, 2. returning 30% of wheat residue to soil] and four fertilizer sources [N0, no nitrogen fertilizer (control); N100, 100 kg N ha1; Bio + N50, Biofertilizer (Azospirillum brasilense) + 50 kg N ha1 and Bio, Biofertilizer (Azospirillum brasilense)]. The results showed that the cut of irrigation after anthesis significantly decreased the micronutrients uptake of shoot and grain in barley. All fertilizer sources increased the uptake of micronutrients especially in normal irrigation conditions. Among the N sources, the Bio + N50 treatment was more effective in micronutrients uptake. Also, the highest grain yield in the normal irrigation and water stress condition was obtained in Bio + N50.