بازپژوهی اعراض از ملکیت در فقه و حقوق

اعراض در میان فقیهان به طور جداگانه بحث نشده و تنها در مواردی به طور ضمنی بدان اشاره شده است. در قوانین موضوعه نیز این مطلب مورد غفلت واقع گشته و اغلب حقوقدانان- به تبع قوانین و همچون فقیهان- در این‌باره به تفصیل سخن نگفته‌اند. ما در اینجا با بحث از ماهیت اعراض به دنبال روشن شدن مسیله‌ای نسبتاً پیچیده یعنی اثر اعراض هستیم. تا آنجا که می‌دانیم نظریه غالب در میان فقیهان امامیه آن است که اعراض به عنوان یک عمل حقوقی مورد تایید شارع نیست. اما حقوقدانان در اکثریت قریب به اتفاق موارد بدون آنکه مبنای موجهی را ذکر کرده باشند به مشروعیت اعراض رای داده‌اند. گمان ما بر آن است که اعراض، ایقاعی مشروع بوده و اثرش زوال ملکیت مالک خواهد بود. در این‌صورت مال در غیر موارد انفال به مباحات می‌پیوندد.