بررسی راه‌حلِّ داعی بر داعی در تصحیح اجاره بر واجبات با تاکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)

تکالیف شرعی از منظر قصد به دو قسم عبادی و توصلی تقسیم می‌شود و تمایز این دو از جهت قصد قربت است. فقها به‌طور اصولی اخذ اجرت را از جهت تنافی با قصد قربت در واجبات تعبدی حرام دانسته‌اند. این تحقیق درصدد آن است راهی برای رفع این تنافی بیابد. از منظر بزرگانی چون آیت‌الله خوئی(ره) و امام خمینی(ره) یکی از راه‌های رفع تنافی، مبتنی بر داعی بر داعی است؛ بدین معنا که، اجیر ذات تکلیف را به داعی قصد قربت و داعی بر اجرت تعمیم می‌دهد. در این تحقیق با روش توصیفی‌تحلیلی و با تاکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)، مقولهٔ داعی بر داعی بررسی شده است. به‌رغم اینکه حل شبههٔ تنافی بین قصد قربت در عبادت و قصد اخذ اجرت، از طریقِ «داعی بر داعی» طرف‌داران فراوانی دارد و امام خمینی نیز بیشترین دفاع را از آن داشته و تلاشِ وافری به‌خرج داده تا شبهات و اشکالات را از آن دفع کند، ولی به نظر می‌رسد که این راه‌حل، ناتمام و غیرکارآمد است، زیرا ادله‌ای که شرط عبادت را وقوع خالصانهٔ آن می‌داند، از جهت عرفی، داعی طولی غیرالهی را نیز نفی می‌کند.

analyzing the solution of “dāʿī bar dāʿī” in correcting hire contracts for obligations, using the opinions of imām khomeinī

religious obligations are divided into two categories based on intention. these include ʿibādī (worship-based) and tawaṣṣulī (non-worship-based) categories, and the distinction lies in the intention of qurbat (closeness to god) (qaṣd-i qurbat). jurisconsults consider charging for performing obligatory tasks as forbidden (ḥarām), due to their incompatibility with the intention of qurbat. the present research seeks to resolve this incompatibility. from the viewpoint of prominent scholars such as ayatollah khūʾī and imam khomeini, one way of resolving incompatibility is to refer to the concept of “dāʿī bar dāʿī” (motive upon motive). this means that the hired individual performs the nature of obligatory task with the intention of qurbat, while also generalizing it to earn a fee.  this study analyzes the concept of “dāʿī bar dāʿī” using the descriptive-analytical method and highlighting the opinions of imam khomeini in this regard.  although many support the concept of “dāʿī bar dāʿī” and resolve the conflict between intention of qurbat and intention of earning a fee (ujrat) using this concept, and although imam khomeini has been its most ardent advocate and has made significant efforts to resolve doubts and problems regarding the concept, it seems that the solution remains incomplete and impractical. this is because the evidence that requires worship to be done based on pure and sincere motives negates any secondary non-divine motives for worship as well, on the basis of customary practice.