معیار پذیرش روایات در اندیشۀ وحید بهبهانی

پیروزی مکتب اجتهاد بر مکتب اخباری‌گری، بیش از هر چیز، متاثر از قدرت علمی و خطابه و شاگردپروری وحید بهبهانی است. اجتهادی که وی طرح‌ریزی کرد، هرگز ادامۀ الگوی فکری محقق اردبیلی نبود؛ بلکه با توسعه‌ در پذیرش روایات همراه بود. وی در مواجهه با اخباری‌گری، اجتهاد را که زاییدۀ نیاز جامعۀ علمی بود، به رسمیت شناخت و به‌جای تاکید بر معلوم‌الصدوربودن مصادر روایی، بر معلوم‌الاعتباربودن روایات مصنفات امامیه تاکید کرد. پرسش اصلی این پژوهش این است که مهم‌ترین مبانی وحید بهبهانی در مواجهه با حدیث چه بوده و چگونه به رویکرد خود دست یافته است؟ نظریۀ انسداد، مهم‌ترین ابزار وی در گسترش دایرۀ پذیرش اخبار بوده است؛ براین‌اساس، علاوه بر خبر صحیح، حجیت اخبار موثق و حسن و قوی را توجیه کرده و برای اثبات وثاقت راوی، ظن را، هرچند ضعیف، کافی دانسته است. این نظریه، با استقبال متاخران از وی مواجه نشد. دیگر ابزار مهم وحید بهبهانی برای گسترش دایرۀ پذیرش روایات، جبران ضعف سند با عمل اصحاب، بوده است. به‌این‌ترتیب، وی با طرح نظریۀ انجبار، از میان اقسام چهارگانۀ احادیث (صحیح، حسن، موثق و ضعیف) فقط روایات ضعیف غیرمنجبر را حجت ندانسته است.

the criteria for the acceptance of ḥadīths in vaḥīd bihbahānī’s viewpoint

the victory of the school of ijtihād over the akhbārīs school is above all influenced by the scholarly power, eloquence, and mentorship of vaḥīd bihbahānī.  the type of ijtihād formulated by him was never a continuation of muḥaqiq ardibīlī’s thought pattern, but rather accompanied by developments in the acceptance of repots. in facing the akhbārīs, he acknowledged ijtihād as an offspring of the needs of the scholarly community, putting emphasis on the credibility of imāmī books instead of the apparent reliability of narrational sources. the main question of this research is to recognize vaḥīd bihbahānī ‘s main criteria in dealing with ḥadīth, and to investigate how he formulated his approach. the theory of blocking (ʾinsidād) was his most important tool in expanding the scope of accepting reports. based on this theory, he would justify the authority of reliable, good, and strong reports as well as that of authentic news. similarly, he would even consider suspicion enough to prove the reliability of the narrator. later experts did not approve of this theory. another important tool employed by vaḥīd bihbahānī in expanding the scope of accepting narrations was to compensate for the weakness of the document through the actions of aṣḥāb (companions). therefore, by proposing the theory of ʾinibār, he considered only weak non-compelled reports as invalid among the four categories of ḥadīth (authentic, good, reliable, and weak).