هرمنوتیک خطابی و نقش مباحث تفسیری دانش اصول فقه در حقوق ایران

از هم‌افزایی هرمنوتیک فلسفی گادامر و منطق خطابی پرلمان، الگویی در روش‌شناسی دانش حقوق ظهور یافت که می‌توان از آن به هرمنوتیک خطابی یاد کرد. بر اساس این الگو، در رسیدگی‌های قضایی، عدالت مفهومی راهنما برای اشراق نتیجه بر دل مفسر است که در یک تبادل مکالمه، بازفهم می‌شود و معیار تشخیص آن در شرایط نامشخص، اقناع وجدان مخاطبان متعارف است. بعد از فهم هرمنوتیکی نتیجه، کار حقوق‌دان چیزی جز توجیه آن با ابزار‌های خطابی برای اقناع مخاطبان نیست تا باور کنند او تصویری یقینی از واقعیت ارائه می‌دهد. در این الگو، به‌کارگیری آداب تفسیری دانش اصول فقه که در آن مادهٔ قضایا در نتیجه‌گیری استدلال مداخله‌ای ندارد، پذیرفته نمی‌شود. به‌دلیل شکل‌گیری این الگو بر پایهٔ پرسمان اعتباریات در علوم انسانی، این پژوهش با ‌روش توصیفی‌تحلیلی بر پایهٔ نظریهٔ ادراکات اعتباری فیلسوفان مسلمان، پیش‌شرط‌های طرح‌شده برای پذیرش این الگو در حقوق ایران را ارزیابی و کاربرد اصول‌فقه را در حقوق تبیین می‌کند. اصول فقه روش‌شناسی کشف اعتبارات شارع است و مباحث تفسیر الفاظ آن، چیزی جز تبیین سنت و بنای عقلا نیست که نقطهٔ شروع فهم و یکی از عناصر تشکیل‌دهندهٔ افق ذهن مفسر و افق معنایی متن و از نقاط امتزاج این دو افق است.

rhetorical hermeneutics and the role of interpretative issues of usul al-fiqh science in the iranian law

the synergy between gadamer’s philosophical hermeneutics and perelman’s rhetorical logic, has resulted in the formation of a model in the methodology of legal science that can be referred to as rhetorical hermeneutics. according to this model, in judicial proceedings, justice is a guiding concept to inspire the result in the interpreter’s heart, which is reunderstood through an exchange of conversation, and the criterion for its recognition in undetermined situations is to persuade the conscience of a reasonable audience. after hermeneutic understanding of the result, the lawyer’s task is nothing more than justifying it with rhetorical tools to persuade the audience to believe that he is presenting a definite image of truth. under this model, it is not accepted to use the interpretive manners of the usul alfiqh science, in which the subject matter of the propositions does not intervene in the conclusion of the argument. due to the formation of this model on the basis of conventionals query in humanities, the present research, using a descriptiveanalytical method based on the conventional perceptions theory of muslim philosophers, evaluates the preconditions offered for accepting this model in iranian law and explains the application of usul alfiqh in law. usul alfiqh is the methodology of discovering the conventionals of the lawgiver and its topics of the interpretation of terms are nothing but explaining the custom and conduct of the wise that is the starting point of understanding and a constituent of the horizon of the interpreter’s mind and the semantic horizon of the text and one of the points of fusion of these two horizons.