تعزیر منصوص شرعی؛ حد یا تعزیر؟* (بازپژوهی فقهی تبصرۀ 2 مادۀ 115 قانون مجازات اسلامی)

در خصوص برخورد «حدگونۀ» قانونگذار با «تعزیرات منصوص شرعی» در تبصرۀ 2 مادۀ 115 قانون مجازت اسلامی، این پرسش مطرح می‌شود که اساساً ماهیت تعزیرات منصوص شرعی و وجه تمایز آن از حدود مصطلح چیست؟ در منابع فقهی رویکردهای مختلفی اتخاذ شده است: 1. حدی‌بودن موارد منصوص؛ 2. تعزیری و مقدربودن آن‌ها؛ 3. تعزیری و غیرمقدربودن آن‌ها. در این پژوهش رویکرد فعلی قانونگذار و نظر فقهی شورای نگهبان در خصوص «تعزیرات منصوص شرعی» به‌روش توصیفی‌تحلیلی‌انتقادی و با رویکردی اجتهادی، نقد و پس از جمع‌بندی آرای مختلف فقهی، نتیجه‌گیری شده است. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، «تعزیرات منصوص شرعی» همانند دیگر تعزیرات، مطلقاً منوط به رای حاکم شرع است؛ لذا برخورد حدگونۀ قانونگذار با آن‌ها و تاسیس نوع جدیدی از مجازات تعزیری در تبصرۀ 2 مادۀ 115 قانون مجازات اسلامی محل اشکال است.

“Sharia Taazir Mentioned in Narrations”; Hadd (fixed punishment) or Taazir (discretionary punishment)?(Jurisprudential reinvestigation of note 2 of article 115 of the Islamic Penal Code)

As regards the treatment of “Sharia Taazirs mentioned in narrations” as Hudud by the legislator in note 2 of article 115 of the Islamic Penal Code, the question arises as to the nature of Sharia Taazirs mentioned in narrations and how they differ from  Hudud in their terminological meaning? Different approaches have been adopted in jurisprudential sources: 1 the instances mentioned in narrations are Haddi; 2 such instances are Taaziri and whose amount is prescribed; 3 such instances are Taaziri and whose amount is not prescribed. In this research, the legislator’s current approach and the jurisprudential view of the Guardian Council concerning “Sharia Taazirs mentioned in narrations” have been criticized through descriptive, analytical and critical method and with an Ijtihadi approach and after summarizing the different jurisprudential opinions, the conclusion has been made. The results of this study show that “Sharia Taazirs mentioned in narrations”, as other Taazirs, are absolutely at the discretion of the Sharia ruler; consequently, their treatment as Hudud by the legislator and establishing a new type of Taaziri punishments in note 2 of article 115 of the Islamic Penal Code is questionable.