عزت نفس و احکام فقهی آن

«عزت نفس» احساس ارزشمندی شخص نسبت به خود است. حفظ عزت نفس و پرهیز از تذلیل نفس که در دانش تعلیم و تربیت و اخلاق، بحثی مهم و اثرگذار به شمار می‌رود، در دانش فقه نیز مورد توجه قرار گرفته و زیر بنای احکام فراوانی واقع شده و ردپای آشکاری در فتاوای فقهی یافته است و این در حالی است که بحث از عزت نفس به صورت مستقل و منسجم در کتب فقهی معنون نشده است. نویسنده در این پژوهش بنیادی، با روش توصیفی کتابخانه‌ای، از میان متون فقهی پنج دلیل مرتبط به بحث را اصطیاد کرده و به بررسی دلالی آن پرداخته است. برخی از این ادله از قبیل دو قاعده نفی حرج و ضرر به عنوان ثانوی، منجر به صدور احکام مرتبط با عزت نفس می‌شوند؛ و بعضی نیز مانند ادله حرمت اذلال نفس و ذلت پذیری بیانگر حکم اولیه‌اند؛. بدین ترتیب باید اذعان کرد گستره و تنوع احکام مرتبط با عزت نفس، بیانگر نقش پررنگ و تاثیرگذار عزت نفس در احکام فقهی است. و می‌تواند در صدور احکام فقهی بیش از این به عنوان یک متغیر، در نظر گرفته شود.

Selfesteem and its Jurisprudential Rulings

Selfesteem is to feel worthy about oneself. Maintaining selfesteem and avoiding selfhumiliation which is considered as an important and effective issue in the knowledge of education and ethics has been taken into consideration in Islamic jurisprudence and underlies many rulings and has an obvious footprint in fatwas; however this issue has not been discussed independently and coherently in the jurisprudential books. The author, in this fundamental study, through descriptivelibrary method, has extracted from the jurisprudential texts, five reasons concerning the above said issue and discussed their denotation. Some of these reasons such as Nafye Haraj and Zarar in the form of secondary rulings lead to the issuance of rulings related to selfesteem and some others including the proofs of prohibition of self humiliation indicate the primary ruling. Therefore, it should be admitted that the scope and variety of rulings related to selfesteem imply the significant and effective role of selfesteem on jurisprudential rulings and may be considered as a variable in issuing more rulings.