کاوشی در حلّ نسبتِ تعارض‌نمایی قاعده «لاحرج» با اعمال حرجی اسلام، پاسخ‌ها و تحلیل‌ها

قاعده نفی حرج یکی از کارآمدترین و مهمترین قواعد فقهی به لحاظ کاربرد در ابواب گوناگون فقه است. عمومیت این قاعده با احکام مشقت‌زا و حرجی که در دین وجود دارد، ناسازگار می‌نماید. از این‌رو نوشتار حاضر در پی پاسخ به این سوال برآمد که چگونه می‌توان هم ادله احکام مشقت‌آمیز را پذیرفت و هم ملتزم به نفی احکام حرجی در دین شد؟ نتایج این نوشتار که به شیوه توصیفیتحلیلی و روش کتابخانه‌ای تهیه شده است، نشان می‌دهد از مجموع پاسخ‌های مطرح شده به این شبهه، چهار رویکرد قابل ارائه است: نپذیرفتن وجود احکام حرجی در دین (اشکال صغروی)، نپذیرفتن شمول بدون تخصیص قاعده (اشکال کبروی)، تصرف در معنای «حرج» و نپرداختن به اصل شبهه. در میان همه پاسخ‌ها، نظریه «تخصیص قاعده نفی حرج»، پاسخی مناسب و بدون اشکال است. سایر جواب‌ها یا اساساً مخدوش است و یا نیازمند قرائن و شواهد مکمّل و از این رو نمی‌توان آن‌ها را به عنوان پاسخی مستقل، پذیرفت.

A Research to Resolve the Apparent Conflict between the La Haraj Rule and the Harsh Acts of Islam; Answers and analyzes

The rule of negation of hardship is one of the most efficient and important jurisprudential rules in terms of application in various fields of jurisprudence. The generality of this rule seems to be incompatible with the troublesome and harsh rulings that exist in religion. Therefore, the present article seeks to answer the question of how one can both accept the proofs of the harsh rulings and commit oneself to rejecting the harsh rulings in religion. The results of this article which has been prepared through a descriptiveanalytical and library method show that out of the total number of answers to this doubt, four approaches can be presented: rejecting the existence of harsh rulings in the religion (minor premise problem), not accepting the generality of the rule without restriction (major premise problem), modifying the meaning of Haraj (constriction) and not addressing the doubt itself. Among all answers, the doctrine of “restriction of the negation of constriction rule” is a suitable and perfect answer. Other answers are either essentially defective or require complementary evidence and therefore cannot be accepted as an independent answer.