تحلیل مفهوم شناختی سبّ مومن و بازپژوهی ادلّه در کیفیت دلالت بر حکم آن

ناسزا گویی به ویژه سب مومن از امور مبغوض نزد شارع و حرمت آن مورد اتفاق همه مسلمین است. با وجود این که این موضوع در برخی ابواب فقهی همچون مبحث منافیات عدالت و ابواب مکاسب محرّمه و حدود و تعزیرات، مطرح شده و احکام آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است لیکن ابهاماتی در آن هست که نیازمند پژوهش است.;از نتایج مهمّی که در این پژوهش، ضمن تحلیل مفهوم سب و واکاوی ادله آن، به دست آمده توسعه مفهوم سب است؛ قیودی نظیر انشائی بودن سب و مواجهه با مسبوب، که پنداشته شده بود مدخلیتی در صدق عنوان سب دارد نه در مفهوم لفظ سب و نه در ملاک حکم آن اعتبار دارد. در خصوص قید تاثّر و رنجش شخص مقابل نیز اگر متاثّر نشدن از سب، به جهت وجود خصوصیتی در او باشد، به سبب اطلاق ادلّه، خصوصیت یاد شده حکم سب را تغییر نمی‌دهد؛ امّا اگر به جهت وجود خصوصیتی در سخن باشد، به نحو تخصّص از موضوع سب خارج است.;در خصوص مساله مقابله به مثل در سب نیز با کنار هم قرار دادن ادلّه، نظریه عدم جواز تلافی در سب، تقویت می‌شود، چون سب فی‌نفسه قبیح و از مصادیق «قول زور» و حرام است و علاوه بر حقّ النّاس، جهت حقّ اللهی نیز در آن هست، پس عنوان مقاصّه نمی‌تواند مجوّز ارتکاب آن گردد.