بررسی تطبیقی وحدت انسان و جهان در فیزیک و عرفان

از نظر عرفا «خلق» به معنای عرفی آن، وجود حقیقی ندارد و هر آن‌چه در عرصه گیتی مشاهده می‌شود، جز تجلی ذات احدی خداوند نیست. همه موجودات «نمود» ند و «بود» حقیقی منحصر در ذات الهی است. به تعبیر دینی هر آن‌ چه در سرای وجود جلوه‌گری می‌کند «وجه الله» است. از دیگر سوی، انسان‌ خلیفهالله است و به دلیل‌ ‌جامعیت ‌اسما ‌الهی و تام بودن مظهریت حق، می‌تواند سلطه علمی و فعلی بر عالم هستی داشته باشد. از نگاه ‌فیزیک نوین نیز، در بنیاد جهان، یکپارچگی شگفت انگیزی حاکم است و انسان به عنوان تنها ناظر آگاه وبا نگاهی عمیق‌تر یک «سهیم»، نقش کلیدی و تعیین‌کننده‌ای در تبیین و حتی تکوین جهان ایفا‌ می‌کند، به گونه‌ای که تصور وجود جهان بدون انسان محال است. در این نوشتار وحدت بنیادین اجزا جهان و رابطه انسان با جهان هستی در حوزه عرفان و فیزیک به گونه‌ای تطبیقی طرح و بررسی می‌شود.