بررسی تطبیقی رویا از منظر ابن عربی و ملاصدرا

رویا به عنوان دریچه ورود به عالم غیب در آثار اکثر فلاسفه، متکلمین و عرفا مطرح شده و این امر، دلیل بر اهمیت مسیله رویا است. از میان فلاسفه و عرفا، صدرالمتالهین شیرازی و ابن عربی به تفصیل به مباحثی پیرامون رویا پرداخته‌اند. ملاصدرا و ابن عربی در مسیله رویا، نقش گسترده‌ای برای عالم خیال و رابطه قوه خیال انسان با عالم خیال منفصل قایلند. ابن عربی، خواب و رویا را گسترده‌ترین پهنه فعالیت و خلاقیت خیال شمرده و از اصطلاحاتی نظیر «مثال مقید» و «مثال مطلق» در این مورد استفاده کرده است. به گفته ابن عربی و ملاصدرا، رویای صادق و مرگ هر دو، طرقی برای کشف حجاب و انتقال به عالم بالاترند، لکن این کشف حجاب در خواب، موقت و گذرا و در مرگ دایمی است. رویا و ظهور آن و نحوه تعبیر رویاها، از دیگر مباحث مطرح در مسیله رویاست و ابن عربی و ملاصدرا، قایل به وجود رویای صادقه و بی نیازی آن از تعبیرند. در مقابل، رویاهایی که حاصل محاکات متخیله‌اند، نیازمند به تعبیرند و اضغاث احلام که حاصل شیطنت‌های متخیله‌اند و اساس و منشایی ندارند، تعبیری ندارند، بلکه حاصل انحرافات مزاج می‌باشند. هدف از نگارش این مقال، مقایسه تطبیقی آرا این دو متفکر در مسیله رویا و استخراج وجوه مشترک و متفاوت آن‌ها در این موضوع فلسفی است.