سعادت از فضل است و شقاوت از عدل الهی(سعادت و شقاوت از منظر خواجه یوسف همدانی)

آیاتی از قرآن کریم و شماری از احادیث به سرنوشت آدمی یعنی سعادت یا شقاوت اشاره دارد. خواجه یوسف همدانی از جمله صوفیان متشرّعی است که دیدگاه ویژۀ خود را دربارۀ سعادت و شقاوت در کتاب، الکشف عن منازل‌السائرین الی اللّه با تکیه بر کلام اشعری ارائه داده است. البتّه خواجه در رتبةالحیات هم به این موضوع اشاره‌کرده‌ ولی در الکشف به‌تفصیل به آن پرداخته است. الکشف مفصّل‌ترین اثر خواجه یوسف است که متاسفانه تصحیح و به زیور طبع آراسته نشده است. در این جستار، بر اساس دست‌نویس نویافتۀ الکشف، دیدگاه‌های خواجه یوسف دربارۀ سعادت و شقاوت را استخراج و بررسی و تحلیل کرده‌ایم. دستاورد این پژوهش آن است که خواجه با پشتوانۀ کلام اشعری و مشرب صوفیانۀ خود، نشان داده است که سعادت از صفت فضل و شقاوت از صفت عدل خداوند سرچشمه می‌گیرد و هر دو خلق خداوندند که بنده، از گذرگاه بندگی، سعادت یا شقاوت را کسب می‌کند یعنی با این‌که سعادت و شقاوت به‌ظاهر در مقابل هم قرار گرفته‌اند ولی هر دو از جانب حق ناشی شده‌اند.

happiness is from god’s grace and misery is from god’s justice (happiness and misery in khwaja yusuf hamadani based on his newly found manuscript al-kashf)

the holy quran and a number of hadiths refer to the fate of a person, that is, happiness or misery. khwaja yusuf hamadani (440-535 ah) is one of the devoted- to-law sufis who presented his distinctive views on happiness and misery in detail in the book al-kashf ‘an manāzil al-sā’irīn ilā allah. khwaja has also discussed this issue in rutbat al- ḥayāt. al-kashf is the most detailed work of khwaja, but it has not been edited and published yet. in this article, based on the newly found manuscript of al-kashf, we have extracted, examined and analyzed his views about happiness and misery. theologically he belongs to a maturidism. the result of this research is that khwaja, with the support of his maturidism and sufi teachings, has shown that happiness originates from god’s grace and misery from god’s justice, both of which are god’s acts that the servant obtains them through servitude. in other words, they seem to be in opposition to each other, but they both come from the real.