تاثیر پراگماتیسم بر مطالعات تفسیری معاصر

پراگماتیسم از مکاتب فکری عمده در جهان اندیشۀ معاصر است که هم در بعد روشی و هم در بعد فلسفی، ساحت‌های مختلف تفکر بشری و از جمله عرصۀ مطالعات دینی را تحت‌تاثیر قرار داده است. این نوشتار که از جنس مطالعات کیفی با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی است، می‌کوشد تا به‌نوبۀ خود، اثرپذیری مطالعات تفسیری معاصر از مکتب پراگماتیسم را اثبات و ابعاد آن را تبیین سازد. حاصل این پژوهش این است که در دوران معاصر، بخش مبانی تفسیری، در ساحت مبانی صدوری از پراگماتیسم متاثر است. بخش رویکردهای تفسیری نیز، در بروز دو رویکرد فایده‌گرایانه و عمل‌گرایانه، مرهون پراگماتیسم است. همچنین، بخش روش‌های تفسیری، دست‌کم از سه زاویه از اندیشه‌های پراگماتیستی پیرس متاثر است و این امر، از ضرورت مواجهۀ عالمانه، منصفانه و جدی با ابعاد مثبت و منفی این مکتب در محافل علمی اسلامی حکایت دارد.

the impact of pragmatism on contemporary exegesis studies

pragmatism is one of the major contemporary schools of thought that has both methodologically and philosophically influenced various fields of human thought, including the field of religious studies. this article, which is a qualitative study using descriptive-analytical method, tries to prove the impact of pragmatism on contemporary quranic exegesis studies and explain its dimensions. the result is that in the contemporary era, the interpretive principles are influenced by pragmatism in the field of issuing principles and the interpretive approaches owe their two utilitarian and pragmatic approaches to pragmatism. also, the interpretive methods are, at least from three angles, influenced by pierce’s pragmatic ideas. this necessitates a wise, fair and serious attention toward the positive and negative aspects of this school in the islamic scientific circles.