تحلیل حِکْمی نقش قوۀ واهمه و متخیله در «تزیین شیطان»

تزیین و زیباآراییِ یک رفتار باطل و کنش نادرست و جذاب جلوه دادن آن در ذهن و دیدۀ انسان یکی از راهکارهای شیطان برای فریب و گمراهی اوست. پرسش بنیادین آن است که چه اتفاقی در دستگاه ادراکی و شناختی انسان رخ می‌دهد تا کاری نازیبا و زشت در نفس انسان زیبا و جذاب و درست جلوه کند؟پاسخ به این پرسش را باید در تهییج قوای باطنی انسان و تحریک عواطف کور او توسط شیطان جست‌وجو کرد. نقش دو قوۀ «واهمه» و «متخیله» که یکی کاردکرد ادراکی و دیگری کارکرد تصرف دارد، برجسته و شایان توجه است. قوۀ واهمه به‌عنوان سلطان قوای حیوانی با تسخیر قوۀ متصرفه نقش اصلی جلوه‌پردازی و زیبانمایی وجذابیت‌سازی باطل را بر عهده دارد. شیطان به‌عنوان دشمن بیرونی از هفت شیوه برای فریب و اغوای انسان بهره می‌برد که در همۀ آن‌ها از دو قوۀ واهمه و متخیله سوءاستفاده می‌شود؛ این هفت روش عبارت‌ا‌ند از: نگاه استقلالی به اسباب ظاهری، به هیجان درآوردن عواطف و احساسات، تحریک حس لذت‌جویی و شهوت انسان، توجیه‌گری و محمل‌تراشی برای کار‌ناشایست، اختلال در دستگاه شناختی با سفسطه و مغالطه، بهره بردن از خلاها و کمبودهای روانی، سهل جلوه دادن باطل و ناچیز‌انگاری آن. این شیوه‎‌ها توسط دشمن بیرونی در جنگ شناختی نیز به کار‌گرفته می‌شود.در این پژوهش با روشی تحلیل عقلی نقش دو قوۀ واهمه و متخیله در فرایند تزیین شیطان کاویده شده و نمونه‌های قرآنی آن تحلیل گردیده است.

philosophical analysis of the role of faculties of estimation and imagination in satan’s glamorization

glamorizing a false behavior in the mind and vision of an individual is one of satan’s strategies to deceive and mislead us. the fundamental question is, what happens in the human cognitive system so that something ugly and unpleasant looks to them as beautiful, attractive and correct? the answer to this question should be sought in the stimulation of man’s intrinsic faculties and the stimulation of his overwhelming emotions by satan. the role of the two faculties of &estimation& and &imagination&, one of which has a perceptive function and the other an acting function, is prominent. the estimation, as the king of animal powers, by conquering the creative faculty, plays the main role in glamorizing falsehood. satan, as an external enemy, uses seven methods to deceive and seduce people, in all of which the two powers of estimation and imagination are abused. these seven methods are as follows: considering ostensible causes independent from the real cause, exciting emotions and feelings, stimulating desire and the sense of pleasure-seeking in human, justifying and making excuses for unworthy deeds, disrupting the cognitive system with sophistry and fallacy, taking advantage of psychological deficiencies and disorders, showing falsehood as insignificant. these techniques are also used by the external enemy in cognitive warfare. in this research, the role of the two forces of estimation and imagination in satan’s glamorization has been explored with a rational analytical method, analyzing the quranic examples.